Hành Trình Tìm Tự Do : « Vược Ngục »

Hồi ký « Vượt Ngục » của Dương Phục được viết từ năm 1983 . Ký sự này được chuyển sang Anh ngữ với tựa đề « Escape » với phần viết thêm của tác giả về giai đoạn tiếp theo sau cuộc vượt ngục , rồi đến vượt biển , gặp hải tặc , đến trại tỵ nạn , rồi sang Mỹ và trở lại Biển Đông cứu người vượt biển của Dương Phục . Ký sự « Escape » đã đoạt giải thưởng Báo Chí « Distinguished Service Awards » của Hội Ký Giả Chuyên Nghiệp Hoa Kỳ Sigma Delta Chi năm 1987 .

Định cư tại San Diego , California từ năm 1980 , ông Dương Phục ( bên phải ) di chuyển sang Houston hồi cuối năm ngoái , và hiện là Giám Đốc đài Phát Thanh Radio Saigon  tại Houston , phát thanh mỗi ngày từ 07 giờ sáng tới 18 giờ trên luồng sóng 900 AM .

Trước 1975 , ông Dương Phục từng là Trưởng Ban Tin Tức & Phóng Sự tại Đài Phát Thanh Quân Đội ở Sài Gòn và từng tham dự hầu hết các trận đánh sôi động tại khắp chiến trường miền Nam , miền Trung , Cao Nguyên và Lào . Ông cũng từng cộng tác với các báo Chính Luận , Sóng Thần , Tin Sống … Năm 1973 , khi Hiệp Định ngưng bắn được ký kết ở Paris , ông là thành viên của Ban Liên Hiệp Quân Sự Bốn Bên . Sau khi vượt biên vào cuối năm 1979 , ông đã tích cực hoạt động trong nhiều công tác cứu người vượt biển . Cuối cùng , cũng cần nhắc lại , ông Dương Phục là phu quân của nhà báo Vũ Thanh Thuỷ.

* * *

Tôi còn nhớ hôm đó là ngày 19/05/1977 . Tất cả trại , bị lùa ra cánh đồng cỏ tranh phát quang . Đám cỏ tranh rậm cao ngang đầu , ngay sát đường cái . Chúng tôi vừa cuốc đất vừa có thể nhìn những người dân đi lại và các chuyến xe đò từ Long Khánh đi Cẩm Mỹ — Cẩm Đường chạy ngang .

Tôi cố ý tìm đám cỏ tranh ngay sát lề đường , vừa cuốc vừa ngóng các chuyến xe đò , vì tôi biết hôm trước thế nào Thuỷ cũng lên . Tuần trước , vợ chồng tôi đã liên lạc được với nhau qua cái lá thư chui nhét trong cái gói quà trong đợt thăm nuôi của mấy người bạn . Dân « cải tạo » thường dùng cách này để hẹn vợ lên đón đường , đi lao động , rình những lúc vệ binh lơ là , có thể sáp lại nói chuyện được dăm phút và tiếp tế đồ ăn .

Mãi gần đến trưa , trời nắng gắt , một chiếc xe đò từ Long Khánh lên , dừng lại tại ngã ba Cẩm Đường ngay trước quán cóc bên đường . Một vài người bước xuống , mặc dù cách khá xa , tôi nhận ngay ra Thuỷ trong bộ bà ba nâu , tay xách giỏ ; mặc dù đã biết trước buổi hẹn , tôi chết trân trong cơn xúc động chợt ùa đến khiến tôi như cứng người lại đứng nguyên một chỗ . Thuỷ đi dọc theo giao thông hào ngăn giữa bờ đường và đám cỏ tranh , mắt dáo dác nhìn tìm trong đám « cải tạo » đang cuốc đất . Tôi biết Thuỷ không thể nào nhận ra tôi trong đám người lố nhố đứng trải khắp bãi cỏ . Tôi nhìn quanh tìm đám vệ binh , nhìn thấy một tên nón cối đứng trên mô đất cao theo dõi quan sát toàn bãi lao động . Tôi kéo lê chiếc cuốc băng qua bãi trống , đi về phía băng qua bãi trống , đi về phía Thuỷ . Tôi biết chắc không thể thoát khỏi cặp mắt của tên vệ binh đứng trên mô đất . Thuỷ nhìn thấy tôi , khi chúng tôi cách nhau một đám cỏ tranh . Thuỷ khựng lại , chúng tôi nhìn nhau , xúc động đến độ không có một phản ứng nào , dù một cử chỉ bày tỏ đã được nhìn thấy nhau sau hai năm chia cách . Tôi thấy mắt Thuỷ nhìn xéo sau lưng tôi như báo động . Tôi quay lại , tên vệ binh đang leo xuống mô đất . Tôi quăng cuốc , chạy nhanh về phía Thuỷ , nhảy xuống giao thông hào , khom người khuất sau đám cỏ tranh .

Thuỷ ngồi xuống lề đường , tôi thấy môi Thuỷ mấp máy định nói điều gì , lại ngước lên nhìn về phía sau tôi , cuối cùng chỉ nói :
- Có ít đồ ăn đem cho bố .

Thuỷ đẩy túi bao cát lăn xuống rãnh hào , móc túi lấy bao thuốc lá Vàm Cỏ , một điếu thuốc rời cầm ngoài giọng rất vội :
- Trong thuốc này có thư rất quan trọng , cẩn thận nghe .

Tôi cầm nhét vội vào túi áo , hỏi :
- Con khoẻ không ?

Thuỷ gật đầu :
- Con ngoan lắm .

Tôi nhoài người vỗ vỗ vào tay Thuỷ :
- Mẹ sao , khoẻ chứ , cố cố lên nhé .

Thuỷ cười cười :
- Đừng lo , mẹ con bình an , đầy đủ lắm , nhận được quà tiếp tế của ba mẹ gửi về . Chỉ cần bố phải cố giữ sức khoẻ .

Bỗng có tiếng động sau lưng tôi , một giọng nói nhỏ của người bạn cùng tổ báo động :
- Nhanh lên , tên vệ binh đang tới gần đó .

Thuỷ đứng lên và nói vội :
- Chiều mẹ trở lại . Và quay bước nhanh sang lề đường bên kia , đi ngược về phía ngã ba .

Tôi cầm túi đồ ăn , định dúi vào bụi cỏ , thì tên vệ binh trờ tới quát :
- Đứng lên , đem cái túi đó lên đây .

Tôi bước lên khỏi rãnh hào , tên vệ binh giựt lại cái túi bao cát , trợ mắt sừng sộ :
- Ai cho phép anh hả ?

Hắn mở túi , dốc ngược xuống , hai lon guigoz , và vài túi nylon đựng đường thẻ , muối vừng đổ xuống đất . Tôi liếc nhìn quanh , các bạn bè đều dừng tay cuốc , chăm chú theo dõi . Từ xa , tên quản giáo Bút xăm xăm bước nhanh , đến gần tôi , bất thình lình hắn vung tay đấm xối xả vào mặt tôi . Tôi ngã xuống đất , chịu thêm một cú đá mạnh vào ngang sườn .

Tên Bút gằn giọng :
- Đứng dậy , cởi hết quần áo , móc túi áo túi quần ra .

Tôi lồm cồm bò dậy , giả vờ như đang đau lắm , cố tình chống tay xuống đất đứng lên chầm chậm , trong lúc cố suy nghĩ tìm cách thủ tiêu điếu thuốc lá Thuỷ nói có thư quan trọng nhét trong đó . Tôi bắt đầu cởi quần trước , thật chậm .

Bút quay lại tên vệ binh ra lệnh :
- Xem trong túi đồ ăn có gì không ?

Tên vệ binh mở nắp lon guigoz đổ dốc mớ thịt kho mặn tung xuống đất , xé bao nylon muối vừng . Lợi dụng lúc chúng đang chú ý kiểm soát mớ đồ ăn , tôi lùa tay vào túi áo , kẹp trúng điếu thuốc , vòng tay ra sau lưng búng mạnh ra sau .

Tôi tiếp tục cởi áo quăng xuống đất . Bút nhặt lên , lần tay vào từng ve quần áo , móc các túi , lấy ra bao Vàm Cỏ .

Bỗng sau lưng có tiếng một tên vệ binh khác :
- Anh Bút xem này .

Tôi quay lại , tên này đang cúi nhặt điếu thuốc gẫy rời , móc ra một tờ giấy mỏng nhỏ . Bút nhào tới , cầm lấy đọc . Người tôi căng ra hồi hộp « không biết Thuỷ viết gì trong đó » .

Bút quay lại nhìn tôi , mắt trợn ngược , môi run lên , hắn giựt khẩu súng của tên vệ binh , chĩa ngay ngực tôi , mặt đanh lại :
- Mày dám mưu đồ chống Cách Mạng .

Tôi nghĩ nhanh , không lẽ hắn bắn mình ngay tại đây , và nhô người tới trong phản ứng tự vệ . Bút nhào tới , quay báng súng xuống , dọng thẳng vào mặt tôi . Tôi giựt người ra sau , báng súng quất mạnh vào vai , ngã bật xuống đất .

Tôi nghe giọng Bút run lên « Trói nó lại , đem về trại » . Tên vệ binh nắm tóc tôi kéo ngược lên , bẻ quặt hai tay tôi ra sau , trói bằng sợi dây điện . Hán quát « Đi ! » .

Tên vệ binh áp tải tôi về trại đúng lúc tiếng kẻng báo hết giờ lao động sáng . Hắn đẩy tôi chúi xuống gần chuồng heo , bước vào căn nhà tôn đặt văn phòng chỉ huy trại . Lát sau , tên Tuất chính trị viên tiểu đoàn bước ra . Tên này mắt lé , mặt đen xám , tôi vẫn nhận ra mặt hắn tái đi tức giận . Tuất lầm lì không nói tiếng nào , mở trói và dùng chiếc còng sắt xích tay tôi vào thành chuồng heo và bỏ đi .

Đám « cải tạo » lần lượt vác cuốc về trại sau giờ lao động . Tôi nhìn thấy những người bạn thân trong nhóm « Ca Cóng » hàng ngày , Kỷ , Nghĩa , Nguyện , Tá Anh , Lưu Khương nhìn tôi ái ngại . Tá Anh đứng lại tần ngần qua hàng rào kẽm gai , tay phác một cử chỉ vô nghĩa .

Thật lâu sau giờ cơm trưa , tôi vẫn đứng đó , đói vã người đau ê ẩm . Không thấy tên nào đá động gì tới tôi . Chắc bọn chúng đang bàn các xử trí . Tôi cố trấn tỉnh , nhắm mắt cố để đầu óc nghỉ ngơi không suy nghĩ , để chuẩn bị đối phó tình thế sắp tới .

Tôi bỗng chợt nhớ ra Thuỷ hẹn — « Chiều nay trở lại bãi lao động » . Bụng bỗng đau quặn cơn đau râm ran khắp người . Toàn thân cồn cào trong cơn hoảng hốt lo sợ . Thuỷ trở lại thế nào cũng bị bọn cán bộ vây bắt , tôi không rõ Thuỷ viết gì trong lá thư chui đó , nhưng chắc chắn rất trầm trọng nên chúng mới hung dữ với tôi như vậy .

Tôi cuống cuồng nghĩ tới việc phải liều mạng , làm thế nào để báo động cho Thuỷ ?

Gần đến giờ lao động chiều , tên Bút , từ cổng trại đi sang « Khung » theo sau là tá Anh vai vác ba lô dài . Tôi nhận ra túi đồ của tôi đựng chăn màn và vật dụng cá nhân . Tá Anh nằm ngủ cạnh tôi , chắc bị chúng trưng dụng khuân đồ đạc của tôi sang « Khung » để chúng lục soát . Bút ra lệnh cho tá Anh :
- Lấy chăn trải ra , đem hết đồ đạc trong túi bày ra từng món .

Tá Anh lôi ra từng món lỉnh kỉnh bày la liệt trên tấm chăn , trong đó có cả hình vợ con tôi và một xấp thư từ dày của Thuỷ gửi cho tôi trong hai năm qua .

Bút quay ra đứng nói chuyện với tên Tuất cách đó một quãng xa . Tá Anh cúi xuống tiếp tục bày hàng , không nhìn tôi , và nói thật nhỏ :
- Hồi nãy ở ngoài bãi , Bút tập trung các đội lại , đọc lá thư của vợ ông , bả dặn ông chuẩn bị vượt trại , bả đã móc nối được chuyến vượt biên tháng tới , đã có giấy tờ giả và chỗ trốn cho ông ở Sài Gòn .

Tá Anh ngẩng lên nhìn về phía hai tên Bút và Tuất vẫn đang đứng nói chuyện , quay lại nhìn tôi :
- Tình trạng ông nguy lắm , cố tìm cách thoát , tụi nó dám xử ông như Ngô Nghĩa lắm .

Tá Anh dợm đứng lên . Tôi nói nhanh :
- Hồi nãy bà xã tôi hẹn chiều trở lại bãi . Lát nữa đi lao động , ông cố làm cách nào ra hiệu báo động cho bả biết chuồn lẹ trước khi tụi nó bắt bả .

Tá Anh ngẩn ngơ lẩm bẩm :
- Bà trở lại thì nguy . Tôi sẽ cố , ông cũng phải cố bình tĩnh .

Tá Anh quay lại chỗ hai tên cán bộ báo cáo đồ đạc của tôi và lầm lũi đi về trại .

Bút và Tuất đến lục soát sờ nắn từng món . Xong cầm xấp hình và thư của Thuỷ đi vào văn phòng trại .

Chúng bỏ mặc tôi đứng bên chuồng heo tới chiều . Sau giờ lao động , Tuất quay lại mở còng , dẫn tôi vào văn phòng trại . Tên thủ trưởng trại ngồi sẵn đó , trên bàn một xấp hồ sơ khai báo của tôi khi mới nhập trại .

Tên thủ trưởng tra hỏi về lý lịch . Tôi lập lại y hệt như những lần khai báo trước . Cuối cùng , hắn đưa cho tôi một xấp giấy trắng và một cái bút :
- Anh viết khai báo tất cả mưu đồ trốn trại . Thành thật thì sẽ được giảm tội . Cố tình man trá , cách mạng sẽ xử trị đích đáng , nghe rõ không ?

Cuối cùng , Tuất đem nhốt tôi vào conex , cạnh hàng rào sát kho thực phẩm . cái conex cũ rỉ của quân đội Mỹ để lại , chỉ vừa một người nằm , cửa không có khoá . Chúng dùng một dây sắt cứng luồn qua hai lỗ thủng , cuốn vòng bên ngoài bằng hai khoen và khoá bằng chiếc còng sắt bấm vào khoen . Sàn conex nhớp nháp , lạnh ngắt . Tôi ở đó , trong cái cũi sắt khốn khổ đúng 9 ngày , trước khi vượt thoát .

Trong 9 ngày đó , tôi đã tự hứa , nếu may mắn thoát được , sau này tôi sẽ nhớ mãi những ngày khốn khiếp này . Và tôi đã không quên .

* * *

Ngày thứ nhất – buổi sáng sớm , tên vệ binh mở cửa cho tôi đi cầu . Tôi nhìn quanh , cố ghi nhớ các lối đi và các hàng rào kẽm gai bao quanh trại . Tôi quyết định liều trốn , nếu không chúng sẽ xử bắn giống như Ngô Nghĩa ở Trảng Lớn , Tây Ninh . Vấn đề là phải có một thanh sắt nhỏ để phá cửa . Cái lối khoá của chúng , chỉ cần một thanh kim loại cứng lách vào và dùng sức xoắn mạnh nhiều vòng , sợi dây sẽ nóng lên và đứt .

Tôi chỉ nhặt được cạnh nhà cầu hai cái đinh sắt dài , quá ngắn để dùng tay làm thế xoắn . Tuy nhiên , tôi vẫn nhặt bỏ túi phòng hờ .

Buổi chiều , tên Tuất đến dục nộp bản tự khai , tôi viết loanh quanh cho đủ 3 trang giấy , không nhận cũng không chối tội « chống phá cách mạng » .

Ngày thứ hai – Ngay sau khi mở cửa cho đi cầu buổi sáng , tên Tuất lôi tôi lên văn phòng trạị Lần này , có một tên cán bộ lạ mặt , có vẻ cao cấp hơn cán bộ trại . Tuất đứng nghiêm người , « Báo cáo đồng chí làm việc » , rồi bỏ đi .

Tên cán bộ này tỏ ra là một tay thẩm vấn chuyên nghiệp . Hắn đi qua đi lại trước mặt tôi , sau một câu hỏi , hắn tát mạnh vào mặt tôi . Tôi chịu trận đòn tới tấp suốt buổi tối với những câu trả lời lập đi lập lại , bắt tôi khai tên các bạn tù cùng âm mưu trốn , tổ chức làm giấy tờ giả và địa điểm sẽ lẩn trốn tại Sài Gòn . Tôi lì đòn , trả lời cứng ngắc « Không biết » . Cuối cùng , hắn dùng thanh gỗ cũ , đầu lởm chởm các mũi đinh rỉ sét , quất liên tiếp vào vai và lưng tôi .

Trước khi thả tôi về lại conex , hắn nói :
- Chúng tao đã bắt được vợ mày chiều hôm qua . Nếy mày thành thật khai báo , vợ chồng mày sẽ được giảm tội . Nếu không vợ mày sẽ bị đòn thay mày .

Lời nói này quất mạnh vào tôi còn hơn trận đòn . Tôi choáng váng , xây xẩm , cúi gầm người xuống đất , cố tránh không nhìn tên cán bộ , dấu cơn uất hận để khỏi chồm người lao vào tên khốn kiếp này .

Tên Tuất bước vào lôi tôi vào conex vừa lúc trời chạng vạng tối . Tôi nằm vật xuống thiếp đi . Tỉnh dậy , chắc đã khuya lắm , tôi thức tới sáng , bồn chồn đau đớn nghĩ tới Thuỷ giờ này đang trong một phòng giam nào đó , và bé An ở nhà không biết có ai trông coi ?

Tôi vẫn tự hào là người có ý chí mạnh để đối phó với bất cứ một hoàn cảnh nào . Lần này , quả thật tôi muốn xụm trước sự bất lực của chính mình .

Ngày thứ 3 tới ngày thứ 9 – Mọi việc diễn tiến mỗi ngày lập lại với những câu hỏi tương tự , với những trận đòn thay đổi kiểu đánh . Có lần tên cán bộ nổi cơn hung , phang cả điếu thuốc lào vào đầu tôi . Tôi lăn ra vờ bất tỉnh để khỏi bị đòn tiếp .

Có lần tên Tuất nói với tôi :
- Cách mạng đã trừng trị nhiều tên cứng đầu hơn mày . Đợi đến lúc đem ra bãi , mới cuống lên van lạy .

Bấy giờ , tôi biết chắc , dù khai báo thế nào , trước sau chúng cũng cho tôi « ra bãi » như trường hợp trốn trại của Ngô Nghĩa trong cùng thời gian tôi ở Trảng Lớn . Chúng cố khai thác về âm mưu vượt trốn ở trại và những tổ chức làm giấy tờ giả bên ngoài mà chúng nghi là tôi biết . Thật sự tôi không biết gì cả , nhưng thỉnh thoảng tôi vẫn giả vờ nói hớ ra vài câu cho chúng tưởng tôi có biết để chúng kéo dài cuộc điều tra . Khi nào biết không còn khai thác được gì thêm , chắc chắn chúng đem tôi ra xử tử .

Tôi vẫn chưa nghĩ ra cách nào tìm được thanh sắt bẻ khoá cửa . Nhưng tôi vẫn mãnh liệt tin tưởng thế nào cũng thoát , cảm thấy tinh thần và thể xác mình còn đủ mạnh . Tôi làm bộ bệnh hoạn yếu đuối , lúc nào cũng cố tình đi lết một chân . Chúng tưởng tôi bị nhốt lâu tê chân , không cử động được . Thỉnh thoảng , tôi giả vờ ngất xỉu mỗi khi tên cán bộ điều tra hung hãn quá , để khỏi bị cú đòn quá nặng . Nhưng cũng có lần , mặc dù đã vờ xỉu , hắn vẫn đổ nước thuốc lào vào mặt tôi , giựt tóc dậy đánh tiếp .

Đêm thứ 8 trong cũi sắt , trời mưa xối xả , hắt đầy nước qua kẽ hở conex . Người tôi ướt sũng , run lập cập , ngồi co ro suốt đêm . Sáng hôm sau , khi tên vệ binh mở cửa , tôi bỗng nhìn thấy một thanh sắt dẹp , nhắn , ai vứt ngay sát hàng rào gần conex . Khi đi cầu về , tôi xin phép tên vệ binh cho cởi quần áo ướt để phơi . Hắn nói « Được » . Tôi vội đi ngay sát rào , cởi áo quần phơi trên rào kẽm gai ngay trên thanh sắt . Tôi chỉ mặc một chiếc quần đùi khi lên văn phòng trình diện tên cán bộ để lãnh trận đòn cuối cùng bị quất bằng dây điện .

Buổi chiều , tôi xin ra hàng rào lấy quần áo . Tên vệ binh đứng sau lưng tôi quãng xa . Tôi vờ làm rơi chiếc áo phủ lên thanh sắt , cúi xuống nhặt , tôi cuốn luôn thanh sắt cầm về conex . Khi tên vệ binh đã khoá cửa bỏ đi , tôi giở ra nhìn kỹ và nhận ra đây là thanh sắt ngang hông « porte bagage » xe đạp , vừa đủ cứng và đủ dẹp để luồn vào sợi dây sắt khoá cửa . Tôi mừng rỡ và hồi hộp nghĩ đến chuyện đào thoát đêm nay , trước khi quá muộn . Tôi cũng biết , nếu bại lộ , chắc chắn chúng sẽ bắn ngay tại chỗ .

Đêm đó , khoảng nửa khuya , trời cũng mưa gió ào ào như đêm trước . Tôi bắt đầu luồn thanh sắt vào dây chằng cửa , nắm hai đầu , bắt đầu xoắn . Tiếng cánh cửa đập vào thành conex kèn kẹt . Cũng may mưa đang dồn dập rơi ào ào trên nóc conex , nên tôi mạnh dạn cong người dùng hết sức bẻ . Loay hoay khoảng một tiếng đồng hồ , vòng dây sắt mới bắt đầu xoắn lại theo chiều quay của thanh sắt , tôi quay thật mạnh nhiều vòng , dây sắt đứt tung ra . Tôi ngồi bệt xuống sàn nghỉ mệt . Trời mưa lạnh , nhưng người tôi toát mồ hôi dầm dề .

Gần sáng , trời lạnh . Tôi bắt đầu đẩy cửa conex bước ra ngoài , nằm sát đất và bò một hơi băng ngang dãy nhà họp của bọn chỉ huy trại . Đến bãi trồng khoai mì , tôi ngồi dậy , khom lưng chạy lẫn giữa hai luống khoai dẫn ra con đường mòn tôi vẫn đi từ trại ra bãi lao động . Trời tối đen , nhưng tôi đã quá quen thuộc con đường này . Tôi chạy thật nhanh qua bãi đất trống , dẫn tới bãi cỏ tranh , tiếp tục chạy đến giao thông hào cách đây 9 ngày , vợ chồng tôi gặp nhau . Tôi nhảy xuống rãnh hào , nằm dài ra , tim đập mạnh , vừa mệt vừa hồi hộp .

Tôi đã thoát khỏi vòng trại , nhưng còn nhiều bất trắc , và phải rời khu vực này càng xa càng tốt . Tôi biết khu vực dân cư quanh trại « cải tạo » là làng Công Giáo của dân miền Bắc di cư . Chắc tôi sẽ dễ tìm được sự giúp đỡ .

Trời tờ mờ sáng , tôi nghe tiếng những người dân nói chuyện rầm rận trên đường cái . Tôi nhỏm dậy , leo trên đường , đứng thẳng người , đi ngược về phía chợ Long Giao . Phía Trước tôi , lác đác vài bạn hàng đang quảy gánh ra chợ .

Ra tới gần chợ , trời đã sáng rõ . Từ đàng xa , tôi nhìn thấy bến xe Lam bên cạnh các sập chợ . Bỗng những chiếc nón cối lố nhố chung quanh xe . Tôi hoảng hốt , rẽ tắt ngang hông một căn nhà bên lề đường , vòng qua vườn sau nhà này , dẫn ra đường nhỏ giữa làng dân cư . Tôi không thể xuất hiện ở khu vực chợ giờ này . Đám bộ đội đang chờ xe Lam đi Long Khánh có thể từ những trại khác và không biết mặt tôi , nhưng sau 9 ngày nằm cũi , râu ria tôi mọc dài , quần áo nhớp nháp tả tơi , rất dễ bị nhận ra là dân « cải tạo » trốn trại .

Tôi rảo bước trên con đường trong làng , bọc sau lưng chợ , qua khu xóm bên kia . Tôi nghe thấy tiếng đọc kinh ê a vọng ra từ một căn nhà ven đường . Tôi quyết định xông bừa vào . Người đàn bà đang lần tràng hạt giật mình nhìn lên . Tôi nói nhanh :
- Thưa Bác , cháu là « cải tạo » vừa trốn khỏi trại .

Bà Cụ bật đứng dậy :

- Giê Su Ma , lậy Chúa tôi , thế cậu định đi đâu đây ?
- Cháu cũng chưa biết . Thưa bác , ở đây có đường xe về thẳng Sài Gòn không ?
- Cậu phải ra đường cái , đón xe Lam lên Long Khánh , từ đó có xe đò về Sàigòn . Cậu phải đi nhanh lên , quanh quẩn ở gần đây nguy lắm .
- Thưa bác , cháu không có tiền , xin bác giúp cháu …

Bà Cụ tần ngần ái ngại :
- Tôi chỉ có một đồng để cậu đi xe Lam , cậu cầm tạm … Thôi đi bình an nhá . Tội nghiệp quá , Chúa che chở cho cậu .

Tôi cầm một đồng , nói « cám ơn » và quay lại tìm lối ra đường cái . Đành liều vậy , không có cách nào hơn , cứ ra được tới Long Khánh rồi sẽ tính sau . Tôi đứng lấp ló ngoài đường , vẫy bừa chiếc xe Lam đang trờ tới . Xe vượt qua và ngừng lại cách tôi một quãng . Tôi chạy tới , nhào đại lên xe , chui vào ngồi cạnh một người đàn bà , không nhìn những người khác . Xe rồ máy , vưa đúng lúc tôi nhận ra tên vệ binh ở trại , ngồi góc trong cùng băng ghế . Hắn cũng vừa nhận ra tôi , mắt trợn tròn , há hốc mồm kêu : « Ơ ! Ơ ! mày … » . Hắn chồm tới , hai tay nắm vai tôi hét lớn :
- Xe Lam ! Đỗ lại ! Đỗ lại !

Tôi hất tay hắn ra và dùng hết sức tống mạnh cú đấm vào mặt hắn , và lao ra khỏi xe Lam . Đầu tôi đập xuống mặt đường . Tôi tiếng xe Lam thắng gấp , tiếng tên vệ binh la hét ầm ĩ . Tôi chồm dậy , chạy thục mạng vào xóm nhà ven đường , vừa nhẩy bừa qua một hàng rào kẽm gai tọt vào vườn sau của một căn nhà . Người đàn bà đang ngồi giặt trong vườn , giựt thót người , giơ tay làm dấu thánh giá , kêu lên :
- Chúa ơi ! …

Tôi chạy ngang người bà , xong bước vào nhà , vừa nói :
- Cho tôi trốn tạm , tụi nó đang đuổi theo …

Tôi nhảy tới chiếc giường thấp ở góc nhà , nằm ép xuống đất , lẩn vào tận sát vách , nằm im trong thế áp ngực xuống đất . Tôi nghe tiếng tôi thở dốc và tiếng tim đập thình thịch . Lát sau , tiếng chân chạy thình thịch và tiếng tên vệ binh hỏi :
- Có thấy tên « cải tạo » qua đây không ?

Tiếng người đàn bà run bắn :
- Không , không , tôi không thấy …

Tiếng chân tên vệ binh chạy về hướng khác . lát sau , tiếng người đàn bà nói nhỏ ngay trên đầu tôi :
- Ra đi , chui ra đi …

Tôi lần ra , đứng dậỵ , chưa kịp nói « cám ơn » , người đàn bà đã cầm lấy tay tôi , nói lắp bắp :
- Tôi thương các cậu « cải tạo » lắm . Nhưng xin cậu cũng thương tôi , cậu hiểu chứ . Tôi không thể chứa cậu được , nguy hiểm lắm …

Mặt bà tái xanh , nắm tay tôi , lắc lắc , Tôi nói vội :
- Vâng , cháu không dám phiền bác . Nhà có bộ quần áo đàn ông nào không , xin bác cho cháu thay …

Bà nhìn bộ đồ quân đội VN cũ rách bươm của tôi , lắc đầu , giọng run lên như muốn khóc :
- Cậu phải đi ngay , đi ngay đi …

Bà rút tay lại , lùi lại . Tôi quay ra lối trước . còn nghe giọng bà nói với theo :
- Xin Ơn trên phù hộ cậu … Xin Chúa tha tội cho con .

Tôi bấn loạn không biết chạy đâu . Chắn chắn tên vệ binh còn quanh quẩn đâu đây , chắc chắn nhiều tên khác sẽ ùa tới bao vây khu vực này . Tôi bỗng nghe tiếng chuông nhà thờ vang lên . Tôi quay lại đi nhanh về phía người đàn bà . Bà mở to mắt , hai tay chắp lại trước ngực , kêu nhỏ : « Lạy Chúa Tôi , lạy Chúa tôi … » . Tôi hỏi :
- Bác chỉ cho cháu đường tới nhà thờ .

Bà chỉ về hướng tay trái :
- Cậu di lối này , đến ngã ba rẽ phải , cứ đi thẳng đến bãi đất trống , cậu sẽ nhìn thấy nóc nhà thờ .

Tôi nói « cám ơn » , giơ tay vỗ vỗ vào lưng bà , quay ra cổng và cắm đầu chạy theo lối bà chỉ . Tôi chạy ào vào nhà thờ . Tiếng đọc kinh râm râm , những người ngồi hàng ghế sau quay lại . Tôi sấn tới hỏi lớn :
- Cha ở đâu , xin các bác làm ơn chỉ giúp …

Mọi người kinh ngạc , ngẩn người nhìn tôi , không ai trả lời . Các người ngồi ghế trước cũng quay lại , tiếng đọc kinh nhỏ hẳn . Một thanh niên ở hàng ghế trên đứng dậy , tiến đến bên tôi nói :
- Cha đang ở Nhà Xứ phía sau nhà thờ , anh đi lối này …

Tôi chạy tuốt lên phía trên , nhìn thoáng lên tượng Chúa trên cao , vọt ra phía cửa hông , vòng ra phía sau . Cửa Nhà Xứ đóng hờ , tôi đẩy cửa bước vào . Nhà khá rộng , có nhiều phòng . Tôi bước vội vào phòng cuối cùng , cạnh phòng tắm . Căn phòng chỉ có một giường nhỏ , một bộ bàn ghế , một tủ đứng to cao đựng áo lễ . Tôi nhìn quanh , chỗ an toàn nhất vẫn là gầm giường , tôi lại lăn người nằm sấp , sát vách tường .

Lát sau , tôi nghe tiếng bước chân chậm chạp bước vào phòng , nhìn qua chân giường , tôi thấy phần dưới của chiếc áo dòng đen . Tôi không biết có nên chui ra gặp Cha lúc này không , tôi lo ngại sự đột ngột làm Cha hốt hoảng . Một con chó chạy vào phòng , chúi mũi xuống gầm sủa ầm lên . Không có cách nào khác , tôi chui ra , đứng lên nhìn cha chờ đợi . Nét mặt của cha chỉ thoáng ngạc nhiên , nhưng vẫn bình thản .

Tôi nói :
- Con là « cải tạo » trốn trại , bọn vệ binh đuổi con gấp quá , phải chạy vào đây . Con xin Cha giúp con , cho nấp tạm chỗ nào , rồi con sẽ tìm cách đi chỗ khác sau . Cha giúp con , chúng bắt được con sẽ bắn con ngay .

Cha nói giọng khàn đặc :
- Được , cứ ở đây .

Cha quá già , chắc phải khoảng trên 80 tuổi , mặt nhăn nheo , giọng yếu ớt . Cha không nói gì thêm , không hỏi tôi câu nào , từ từ đi đến tủ áo , lấy chiếc áo lễ , choàng vào người , ra khỏi phòng lên nhà thờ làm lễ .

Tôi nghĩ chắc Cha Già không nắm vững mức độ trầm trọng ; bọn vệ binh trại giờ này đang túa ra bao vây và lục soát khu vực này , chắc nhà thờ phải là nơi chúng chú ý nhất . Tôi nghĩ phải tìm nơi trú ẩn nào an toàn hơn cái phòng trống trải này . Tôi quan sát tủ áo lễ cao quá đầu , hơn nửa phần trên bằng kính trong suốt , phần còn lại bằng gỗ kín ; trong tủ treo đầy áo lễ dài . Tôi mở tủ , bước vào , ngồi bệt xuống , thu người nằm gọn trong phần dưới được che kín , bên ngoài không thể nhìn thấy . Tôi cố hết sức thu gọn hai chân , hai vai chụm xuống , đầu bật ngửa ra sau , phần ót tựa vào bả vai , phần đỉnh tựa vào vách tủ , cố thu gọn cái đầu sát xuống để khỏi nhô lên trên cửa kính . Trong tư thế đó , tôi thiếp đi lúc nào không biết . Tỉnh dậy , tôi nghe tiếng ho của Cha Già , tôi chắc cha không biết tôi nằm trong này , tôi đẩy cửa bước ra , chợt khựng lại vì trong phòng , ngoài Cha Già còn có một người đàn bà đứng tuổi . Bà nhìn tôi , không hề tỏ vẻ ngạc nhiên , có lẽ Cha đã nói với bà về tôi .

Cha nói :
- Nằm trong ấy sao chịu được . Thôi cứ ra nằm giường nghỉ đi .

Tôi nói như thuyết phục Cha :
- Xin Cha cứ để con nằm trong tủ . Con sợ chúng sẽ lục soát ở đây .

Cha gật đầu , kể lại hồi nãy chúng đã lục soát rồi , chúng vào một số nhà ở ven đường cái , đến khám xét nhà thờ nhưng chúng không vào Nhà Xứ .

Cha hỏi U già có gì cho tôi ăn không ? U già gật đầu . Cha nói :
- Anh theo U Nhàn xuống nhà dưới ăn cơm .

U Nhàn vội nói :
- Thôi để con đem lên đây , dưới đó có nhiều người hay ra vào .

Cha gật đầu , rồi bỏ ra phòng ngoài . Cha không hề hỏi tôi định ở đây bao lâu và dự định thoát khỏi vùng này bằng cách nào .

U Nhàn đem cho tôi một tô cơm lớn và một bát canh nóng . Ăn xong , tôi vội chui trở vào tủ , nằm lại trong tư thế chân cong , đầu quẹo và cố dỗ dành giấc ngủ . Khi tôi thức dậy , trời đã tối , tôi nghe tiếng nói chuyện trong phòng . Giọng Cha và một giọng đàn ông khác . Tôi khẽ nhích người , nhô đầu lên phần cửa kính , ánh đèn tối tù mù , nhưng tôi vẫn nhận ra một vị linh mục trẻ đang ngồi ăn cơm với Cha Già . Hai Cha đang nói chuyện liên quan đến sinh hoạt giáo xứ , tôi đoán Cha Trẻ là phó xứ của Cha Già . Ông khoảng 40 tuổi , nét mặt rất trí thức và có vẻ đẹp khắc khổ , giọng nói trầm ấm , mạch lạc tương phản với Cha Già hiền lành chậm chạp . Tôi hy vọng nếu có dịp nói chuyện với Cha Trẻ , chắc có thể được Cha giúp tìm cách đưa ra khỏi vùng đất nguy hiểm này .

Tôi không nghe hai Cha nhắc đến tôi trong suốt bữa ăn . Cha Trẻ có vẻ không biết việc tôi trốn ở đây . Tôi đoán , chắc Cha Già chỉ cho mình U Nhàn biết .

Xong bữa ăn , Cha Trẻ chào đi ra khỏi phòng , tôi chắc Cha Trẻ ở phòng bên cạnh . Cha Già đến bên tủ gọi tôi :
- Anh ra ăn cơm .

Cha để phần cho tôi vài miếng thịt heo và một đĩa rau , tôi ăn bằng bát và đũa của Cha . U Nhàn vào phòng cùng với Cha và tôi bàn việc giúp tôi thoát khỏi vùng này . Cha Già đề nghị sáng sớm mai , năm giờ sáng đã có xe Lam chạy về Long Khánh , tôi nên đón chuyến sớm nhất , từ Long Khánh đi xe đò về được Hố Nai là an toàn . Cha đưa cho tôi tiền xe . U Nhàn dặn tôi phải dúi tiền cho lơ xe đò để đi chui . U Nhàn nói :
- Nhưng anh phải đi tắm , cạo râu , thay quần áo đi đã .

Cha cho tôi bộ quần áo của Cha , khá chật nhưng tôi vẫn cố mặc vào .

Đêm đó , tôi được ngủ một giấc ngon lành trên chiếc giường nệm , Cha nhường cho tôi và ra nằm ngoài phòng khách .

Sáng hôm sau , tiếng chuông nhà thờ làm tôi thức dậy , tôi sửa soạn vội vã . Không thấy Cha Già đâu , chắc Cha đã lên nhà thờ chuẩn bị lễ sáng sớm . Cũng không thấy U Nhàn để chào từ giã . Tôi đi ngang phòng tắm , mở cửa sau , đi vòng ra phía trước , trời đã chạng vạng sáng , tôi lẻn tìm lối ra đường cái đón xe Lam .

Lát sau , chuyến xe chạy tới , từ đằng xa , tôi thấy loáng thoáng mấy cái đầu nón cối trên xe , tôi thụt lui , nấp sau gốc cây , chờ cho xe đi qua . Không thể đứng đón xe kiểu này , quá nhiều bất trắc biết đâu không chạm trán ngay một tên vệ binh khác biết mặt tôi như sáng hôm qua . Vả lại biết đâu bọn chúng không trải những trạm kiểm soát xe Lam dọc đường từ đây lên Long Khánh . Tôi quay trở lại Nhà Xứ , đi vòng theo lối cũ vào cửa sau nhưng cánh cửa đã khoá . Tôi nghe tiếng lục đục trong phòng tắm , tôi đu người bám vào hai lỗ hở , nhìn vào thấy Cha Trẻ đang đánh răng , tôi khẽ gọi :
- Cha mở cửa sau cho con .

Tôi tụt xuống , ra đứng ở cánh cửa chờ . Tiếng lách cách mở khoá , cánh cửa hé mở . Cha Trẻ ló đầu ra thấy tôi , Cha ngẩn người kinh ngạc :

- Anh là ai ? Chuyện gì vậy ?
- Con là « cải tạo » trốn trong phòng này từ hôm qua .

Tôi vừa nói vừa lách người vào . Cha Trẻ bỗng dang hai tay ấn vào vai tôi , đẩy mạnh ra ngoài , tôi chồm tới , nghe tiếng khoá cửa phía trong , tôi đập cửa kêu gọi :
- Cha Già đã cho con nấp trong tủ áo từ hôm qua , sáng nay cho con tiền xe nhưng con không đón được , nên mới trở lại . Xin cha mở cửa cho con .

Không nghe thấy tiếng trả lời , chỉ nghe tiếng chân lui xa .

Tôi vòng ra lối trước gõ cửa , bên trong hoàn toàn im lặng .

Tôi không biết U Nhàn ở đâu để tìm . Tôi đành đi lên nhà thờ , còn sớm nên chỉ lác đác vài người đi lễ ngồi hàng ghế trên . Cha Già đang ngồi trong toà giải tội . Tôi đi thẳng lên đến gần Cha , tôi quỳ xuống , nói nhỏ qua cửa lưới :
- Con không đi được , xin cha cho con trở lại phòng cũ .

Cha Già đứng dậy , đi vòng qua toà giải tội , không nhìn tôi . Cha từ tốn đi ra khỏi nhà thờ , xuống Nhà Xứ . Tôi đi theo sau lưng , Cha mở cửa cho tôi vào , không nói với tôi một tiếng . Tôi bước vào , nghe tiếng khoá cửa bên ngoài . Tôi lại chui nằm lại trong tủ .

Sau giờ lễ , Cha Già trở lại phòng , tôi nghe tiếng Cha nói chuyện bình thản với một người nào khác . Cha nói Cha bị mệt và nhờ người kia sáng sớm mai đem xe chở dùm Cha lên bệnh viện Hố Nai .

Tôi nằm đó tới trưa . U Nhàn gõ cửa , đem cho tôi một bát xôi . U lặng lẽ không hỏi tôi một câu nào , nét mặt đầy ái ngại lo âu . Tôi ở trong tủ suốt ngày . Đến tối , tôi lại thấy Cha Trẻ vào ăn cơm với Cha Già . Hai Cha vẫn nói chuyện bình thản về công việc Giáo Xứ . Không ai nhắc tới tôi . Cha Trẻ vẫn nói chuyện công tác họ Đạo , giọng trầm ấm , linh hoạt nồng nhiệt như tối hôm qua . Chắc chắn , Cha Trẻ không sao ngờ được tôi đang nấp trong tủ chỉ cách có hai bước .

Sau bữa cơm Cha Già lại gọi tôi ra ăn . Cha chỉ nói vắn tắt với tôi sáng sớm Cha đi Hố Nai bằng xe nhà , tôi cứ việc theo Cha ra xe , ngồi cạnh Cha và đừng nói chuyện gì với người lái xe .

Mờ sáng hôm sau , đúng như lời Cha dặn , chiếc xe La Dalat chờ sẵn ngay trước Nhà Xứ . Tôi ngồi cạnh Cha Già ở băng sau , phía trước thêm một người đàn ông ngồi cạnh tài xế . Chiếc xe rời Giáo xứ Long Giao chạy về Hố Nai êm xuôi . Dọc đường , Cha Già lim dim ngủ , không nói với ai tiếng nào tôi cũng im lặng suốt chuyến đi . Chỉ có hai người ngồi trước thỉnh thoảng nói chuyện nhỏ . Cả hai đều không quay lại , hỏi tôi một tiếng . Chắc họ cũng được Cha Già căn dặn .

Xe dừng lại trước bệnh viện Sao Mai . Tôi xuống xe , định nói vài lời từ giã cha nhưng không sao mở miệng được . Cha từ tốn cầm tay tôi , giọng mệt mỏi chậm chạp :
- Thôi , con đi bình an . Chúa sẽ che chở con .

Tôi biết bây giờ nếu tôi nói bất cứ điều gì , tôi sẽ bật khóc . Tôi chỉ gật đầu chào Cha và quay lưng rảo bước bên lề đường , đi về phía chợ Sặt . Tôi chợt nhớ tôi chưa hề biết tên Cha . Tôi quay lại xe , thở hổn hển . Cha nhìn tôi chờ đợi :
- Thưa Cha , con chưa được biết tên Cha .

Lần đầu tiên , tôi thấy Cha cười :
- Cha tên Trác . Con tên gì ?

Tôi nói tên và lần này không sao cầm được nước mắt …

Cha Trác đã mất tại Long Giao , Long Khánh năm 1982 .

Dương Phục , C/N 2012/11