Pages

Thứ Bảy, 11 tháng 5, 2013

Việt Nam lúng túng trước các khoản nợ xấu


(Reuters) - Khi công ty nội thất Phúc Lực của anh Nguyễn Mạnh Hùng còn đang hoạt động mạnh mẽ, các đơn đặt hàng liên tục bay đến từ các gia đình người Việt giàu có, những người thích những chiếc giường, tủ và bàn ghế được làm bằng tay của công ty anh, thì mỗi tháng anh thu nhập khoảcng 25 nghìn USD khi đã chi trả mọi chi phí và lương cho 35 nhân viên.

Hai năm sau, sau khủng hoảng kinh tế tại Việt Nam giáng mạnh xuống công ty anh, công việc kinh doanh ở Hà Nội bắt đầu sa sút trầm trọng. Anh Hùng giờ đây mất trắng bốn nghìn USD mỗi tháng sau khi đã giảm chi phí tối đa và cắt giảm đi 30 nhân viên vì anh không thể chi trả nổi lương cho họ nữa.

“Tôi chỉ cần một vài khách hàng để cầm cự, nhưng những khách hàng tôi đều hủy hết các đơn đặt hàng”, anh Hùng cho biết. “Không một ngân hàng nào cho tôi vay mượn vốn. Tôi thế là hết”.

Nỗi đau của Hùng phản ảnh sự tuyệt vọng của một trong những nền kinh tế yếu kém kinh niên nhất Châu Á, với hệ thống ngân hàng ngập cổ với các khoản nợ xấu không có khả năng cấp vốn để cứu các công ty, giúp họ vượt qua thời buổi khó khăn. Thêm nữa, giải pháp của chính phủ – được kỳ vọng là sẽ đưa ra trong vài ngày tới – xem chừng có khả năng chẳng thể làm được gì nhiều.

Trả lời Reuters, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đặng Thanh Bình cho biết Công ty Quản lý tài sản Việt Nam (VAMC) sẽ được thành lập với vốn ban đầu khoảng 24 triệu USD. Tuy nhiên, nhiều nguồn liên quan tới ngân hàng thương mại lại cho rằng con số này không đáng kể gì so với số nợ xấu tồn tại trong mọi ngóc ngách ở Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước ước tính tỷ lệ nợ xấu đang ở mức khoảng 6%, tương đương 7,8 tỷ USD, trong tổng số dư nợ 130 tỷ USD.

Tuy nhiên, hai nguồn khác cho Reuters biết rằng tổng nợ xấu thực tế có thể vượt lên gấp 3 lần con số ước tính trên, tức là trên 23 tỉ USD. Lạc quan nhất, nguồn vốn của VAMC cũng chỉ bằng một phần ba của một phần trăm tổng nợ xấu và chỉ đại diện cho số vốn lưu động, trong khi việc giảm nợ xấu thực sự sẽ cần thực hiện qua hình thức trái phiếu được hỗ trợ bởi Ngân hàng Nhà nước.

Matt Hildebrandt, chuyên gia tại JP Morgan Chase Singapore cho biết: “Với tình hình này, 24 triệu USD dường như là con số quá nhỏ để tái cấu trúc hệ thống ngân hàng. Tôi cho rằng việc thành lập VAMC sẽ rất chậm và quy mô cấp vốn cũng không đủ để giải quyết các vấn đề một cách hiệu quả. Nếu thực hiện một cách từ từ thì nền kinh tế sẽ còn trì trệ thêm vài năm nữa”.

“Bước khởi đầu quan trọng”

Mô hình VAMC cũng tương tự như nỗ lực gây dựng lại ngành ngân hàng ở Thái Lan sau cuộc khủng hoảng châu Á 1997–1998. Lúc đầu, VAMC chỉ mua nợ xấu do thế chấp bất động sản. Nợ được mua với giá trị sổ sách và “Các trái phiếu đặc biệt” sẽ được phát hành với giá trị tương đương để dùng làm tài sản đảm bảo cho khoản tái cấp vốn từ ngân hàng trung ương, ông Bình cho hay.

Mặc dù VAMC không cần tiền mặt để giải quyết nợ xấu, giới phân tích vẫn băn khoăn với số vốn nhỏ như vậy thì liệu ngân hàng nhà nước sẽ đặt trần hỗ trợ ở mức bao nhiêu với trái phiếu đặc biệt để mua nợ.

Trong một email trả lời Reuters, ông Bình cho biết: “VAMC có thể giải quyết vấn đề cho 50% nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Sau đó, tùy vào tình hình, VAMC sẽ mở rộng quy mô nợ và tài sản thế chấp để đạt mục tiêu đưa nợ xấu của các tổ chức tín dụng về mức an toàn”. Ông cũng gọi đây là “bước khởi động quan trọng” có thể mang lại kết quả khả quan trong năm nay.

Tuy nhiên, giới phân tích và các quan chức ngân hàng thương mại đều cho biết việc này có thể quá lạc quan. Phó Thống đốc không tiết lộ ai sẽ chi trả cho VAMC, và công ty này sẽ làm gì với số nợ xấu mua lại hay chỉ đơn giản là chuyển nợ từ nơi này sang nơi khác.

Bẫy thanh khoản

Tăng trưởng tín dụng chậm chạp cũng giáng một đòn nặng vào nền kinh tế Việt Nam. Các ngân hàng ngập trong nợ xấu phải thắt chặt cho vay, tạo ra bẫy thanh khoản trong một thị trường gần 90 triệu người. Lĩnh vực bất động sản đóng băng. Một quốc gia từng phát triển như vũ bão và được coi là ngôi sao đang lên của châu Á đang tăng trưởng với tốc độ thấp nhất trong 13 năm hồi năm ngoái.

Hậu quả là hơn 100.000 doanh nghiệp phải đóng cửa trong gian đoạn năm 2011–2012 và thêm 13.000 công ty nữa ngừng hoạt động trong quý I năm nay, theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết. Họ đã phải vật lộn vay vốn khi người mua chi trả giảm mạnh. Doanh số bán lẻ quý I chỉ tăng 11,8%, thấp nhất trong 8 năm qua.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình hồi tháng Ba cho biết lãi suất cho vay sẽ được giảm xuống dưới 13% để các doanh nghiệp dễ tiếp cận. Tuy nhiên, quá trình chậm chạp và lãi suất vẫn ở mức khoảng 17%–18% đã làm cho nhiều doanh nghiệp không khỏi thất vọng.

Sau một giai đoạn với tỉ lệ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 7% mỗi năm, Việt Nam đang ở trong một giai đoạn cam go: sự không hài lòng của công chúng vì nạn hối lộ và chi phí tiêu dùng quá cao. Những tập đoàn nhà nước quản lý làm ăn thiếu hiệu quả đã ngốn hàng tỷ USD vào chính lượng tín dụng cực kỳ cần thiết cho Việt Nam vào lúc này cùng với những nghi ngờ về khả năng của Việt Nam đối với việc cạnh tranh lại với các nước khác trong cùng khu vực.

Đảng Cộng sản Việt Nam đang phải đối mặt với các quyết định về chính sách để có thể làm sống lại nền kinh tế đầy hứa hẹn hoặc chấm dứt số phận của họ như xu hướng đang bùng nổ phát triển ở Đông Nam Á hiện nay.

“Ngồi trên ghế điện”

Cho đến nay thì vẫn có những hi vọng đâu đó cho Việt Nam. Năm 2012, nền kinh tế này lần đầu tiên có thặng dư thương mại sau hai thập kỷ và các nhà kinh tế kỳ vọng năm nay cũng tương tự. Ngân hàng Thế giới (WB) dự đoán tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2013 sẽ ở mức khoảng 5,2% và lạm phát giảm xuống còn 6,6% so với hơn 20% hồi tháng 12/2011.

Tiền đồng sau nhiều lần giảm giá cũng bắt đầu ổn định lại so với USD. VN-Index tại sàn chứng khoán ở thành phố Hồ Chí Minh (VN-Index) cũng là một trong những chỉ số tăng mạnh nhất châu Á với 15% trong năm nay, với 95% người mua là người Việt Nam.

“Mua bán ở thị trường này giống như đang ngồi trên chiếc ghế điện vậy”, anh Trần Tiến Dũng – một nhà đầu tư bán lẻ 43 tuổi và đã từng bán tống bán tháo phần lớn cổ phiếu của anh hồi tháng Hai chỉ với 20% lợi nhuận, cho hay. “Các vấn đề kinh tế đã được thấy rõ, nhưng tương lai thì vẫn còn mịt mù”.

Dù Chính phủ đã thông báo về “lộ trình” này nọ, “ban chỉ đạo” này kia hay nhiều biện pháp cải tổ khác nhưng các nhà kinh tế vẫn cho biết Việt Nam đang quá chậm chạp trong việc dọn dẹp nợ xấu trong ngành ngân hàng. Đây lại là bước đi quan trọng nếu muốn vực dậy giới đầu tư nước ngoài.

Ông Alfred Chan, giám đốc mảng định chế tài chính tại Fitch Ratings ở văn phòng Singapore cho biết quy mô nợ xấu của Việt Nam đang bị đánh giá thấp, tính minh bạch yếu và kế hoạch cải tổ chậm chạp, sơ sài. Các vấn đề cốt yếu khác như quản lý doanh nghiệp nhà nước cũng cần phải được giải quyết.

Ông cho biết: “Đây là những bước đi đúng hướng, nhưng chỉ là giai đoạn đầu của quá trình cải tổ mà thôi”. 100 công ty nhà nước lớn nhất Việt Nam có khoản vay lên tới 64 tỷ USD, khoảng gần một phần hai tổng số nợ mà nhiều công ty lại mang tiền đó đi đầu tư vào những mảng không phải là chuyên môn của họ như thị trường bất động sản đang chết chìm chẳng hạn.

Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội cho Reuters biết: “Nếu Việt Nam không thể tái cấu trúc và bình ổn chính sách, sự hào hứng của các nhà đầu tư sẽ biến mất trong 3–5 năm tới”.

Louis Taylor, Tổng Giám đốc Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam nhận định các ngân hàng nước ngoài cũng có vai trò trong việc giúp dọn dẹp nợ xấu tại đây, nhưng ông cũng cho hay những gì họ được đề nghị thì còn quá ít ỏi. Ông cho biết: “Chúng tôi nghi ngờ độ thu hút của ngân hàng ngoại quốc đối với các nhà ngân hàng yếu nhất của Việt Nam”.

Tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại các ngân hàng Việt Nam hiện còn bị giới hạn ở 30% và 20% với một đối tác chiến lược nước ngoài. Hồi tháng Hai, Ngân hàng Nhà nước từng đề nghị nâng giới hạn lên trên 30%, nhưng chỉ trong “trường hợp đặc biệt” có sự chỉ định của Thủ tướng về tỉ lệ sở hữu tối đa ở các ngân hàng được cho là yếu.

Các nguồn ngân hàng thương mại cũng cho biết lĩnh vực này nên được tự do hóa để củng cố quản lý rủi ro và bơm vốn, nhưng những nhóm lợi ích giàu có cùng với các mối quan hệ chính trị có thể cố gắng để ngăn cản điều đó xảy ra. “Họ coi các ngân hàng nước ngoài như những gã khổng lồ không được chào đón. Có lẽ những người trong lĩnh vực ngân hàng không muốn người nước ngoài vào, xem xét sổ sách và lật tung mọi thứ lên”, một quan chức ngân hàng cấp cao cho hay.

Lê Duy chuyển ngữ, CTV Phía Trước

© 2013 Bản tiếng VIỆT TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC

Không có nhận xét nào: