Người Việt phản đối việc chuyển tù nhân đến ổ bệnh Valley Fever

Người nhà một số tù nhân gốc Việt và các sắc dân khác đúng
 trước trại tù Solano biểu tình. (Ben Wang/APSC)

Một số gia đình tù nhân gốc Việt tại California hiện tranh đấu cho người nhà không bị chuyển đến hai nhà tù Pleasant Valley và Avenal, nơi có tỉ lệ mắc bệnh nhiễm trùng Valley Fever cao nhất tiểu bang.

Họ gọi căn bệnh chưa có thuốc chữa này là “án tử hình” cho con em mình.
Tay phất biểu ngữ đủ sắc màu, miệng hô to khẩu hiệu “Đóng cửa Avenal”, “Đóng cửa Pleasant Valley”, cô P. Phan, 33 tuổi, cư dân Sacramento, đứng lẫn vào gần 50 khác cùng hò hét trước trại tù Solano vào một trưa Thứ Bảy đầu Tháng Tám. Con em của những người này nằm trong danh sách sắp chuyển đến “thung lũng tử thần” của căn bệnh Valley Fever.

Sốt cao, ban đỏ, nặng thì viêm phổi và nhiễm trùng não dẫn đến tử vong, là những gì một người có thể mắc phải khi hít trúng bụi phấn từ nấm gây bệnh Valley Fever. Loại nấm này sống tại các vùng đất khô cằn, như khu vực xung quanh trại Pleasant Valley và Avenal. Bệnh nguy hiểm cho người da màu nhiều hơn người bản xứ.

Vì liên hệ với một nhóm băng đảng có dính líu đến án mạng, em trai cô Phan lãnh án chung thân, vào tù khi vừa sang tuổi 18. Có bệnh phải vào nằm viện, lệnh chuyển trại đến Pleasant Valley của anh được dời lại. Hiện 27 tuổi, tuy B. từng chuyển trại nhiều lần trong 10 năm sống sau song sắt, đây là lần đầu tiên gia đình lên tiếng phản đối quyết định của nhà tù.
“Bệnh này đâu có thuốc chữa, ảnh hưởng đến não nữa, không là bị 'án tử' thì cũng không còn bình thường.” Cô P. Phan nói, xin giấu tên vì không muốn gây “khó xử” cho em mình. “Nó đã trả giá cho những gì nó làm bằng án chung thân rồi. Nó không đáng tội chết để bị chuyển trại tới tù Plesant Valley.”

Nấm Coccidioides sống và sinh sản trong môi trường khô hạn. Tại Mỹ, nấm xuất hiện tại các tiểu bang phía Tây Nam, gồm Arizona, Nevada, New Mexico, và miền trung California.
Khi qua đường hô hấp vào đến phổi, bụi phấn từ nấm Coccidioides phát triển thành những tiểu cầu (spherule), từ nhỏ rồi lớn lên, bể ra phóng thích các tiểu cầu con, sinh sôi làm rối loạn hoạt động của cơ thể. Giới chuyên gia gọi các chứng bệnh này là Coccidioidomycosis, theo tên của loài nấm gây bệnh. Valley Fever, tạm dịch Sốt Thung Lũng, là tên thông thường.
Cơ thể bệnh nhân chống trả như thế nào là tuỳ mỗi người, mỗi sắc dân. Bệnh không có tính lây lan. Xuất hiện thành dịch vì yếu tố môi trường, bão cát là một ví dụ. Bác sĩ có thể cho toa kháng sinh liều cao để hỗ trợ hệ miễn dịch, nhưng hiện vẫn chưa có thuốc trị dứt bệnh.

Các nhà tù California hiện trong tình trạng quá tải. (Hình: Getty Images)

Theo thống kê của hai bộ sức khoẻ tiểu bang, California Department of Public Health và Arizona Department of Health Services, trung bình cứ ba người hít phải bụi nấm Coccidioides thì có hai không gặp vấn đề gì về sức khoẻ. Số còn lại sẽ bị các chứng đau ngực, sốt cao, khó thở, ho ra máu. Một tỉ lệ nhỏ có biến chuyển nặng hơn, với nhiễm trùng trong phổi và não. Mỗi năm đều có người chết vì sốt Valley Fever.
Một thống kê khác về sốt Valley Fever tại Hoa Kỳ, Coccidioidomycosis- associated Deaths, United Stated, 1990-2008, cho thấy người thổ dân và gốc Hispanic có tỉ lệ tử vong cao nhất, theo sau là người gốc Á, rồi đến Mỹ gốc Phi Châu, cuối cùng là người da trắng.
Trong số trại tù của California, Trại tù Pleasant Valley và Trại tù Avenal là hai nơi nằm trong khu vực có dịch bệnh Valley Fever.
Vào cuối Tháng Sáu năm 2013, Toà án liên bang ra lệnh cho các nhà tù California không được chuyển những tù nhân “có nguy cơ cao” đến hai trại tù trên.

Quyết lệnh này dựa theo một số báo cáo y tế và đơn kiện của nhóm tù nhân do ông Marciano Plata đứng tên chính, liệt kê nhóm người “có nguy cơ cao” cho bệnh Valley Fever là: “người Mỹ gốc Phi Châu, gốc Phillipin, người Inuit, có bệnh tiểu đường, HIV hay các bệnh suy giảm miễn dịch.”
Toà án dựa vào nghiên cứu về Valley Fever trên người gốc Phi Châu và Philippin, như công trình Coccidioidomycosis: a reemerging infectious disease xuất bản từ 1996.
Tuy vậy một số nghiên cứu khác không được đề cập trong án lệnh của toà, như Coccidioidomycosis- associated Deaths là một ví dụ, thì người gốc Á nói chung, không chỉ người Phillippin, có nguy cơ nhiễm bệnh là 2.82%, cao hơn tỉ lệ 1.7% của người gốc Phi Châu.
Kết quả, từ Tháng Bảy 2013, hơn 2,000 tù nhân trong nhóm “có nguy cơ cao” theo định nghĩa của toà sẽ không bị chuyển đến Trại tù Pleasant Valley và Trại tù Avenal.
Đồng thời, các sắc dân khác, bao gồm tù nhân gốc Việt, sẽ chuyển đến hai trại trên với tỉ lệ cao hơn để bù lại số tù nhân trên.

Con cháu của các tù nhân gốc Á cùng biểu tình trước trại tù Solano trưa Thứ Bảy, 3 Tháng Tám. (Hình: Ben Wang/APSC cung cấp)

Ông Jeffrey Callison, phát ngôn viên của Bộ Cải Huấn và Phục Hồi Nhân Phẩm (Department of Corrections and Rehabilitation- State of California), cho biết. “Chúng tôi chỉ tuân theo lệnh toà thôi. Chúng tôi không thể để chỗ trống được.” Ông nói về các nhà tù tiểu bang hiện quá tải và “không thể chừa trống” trại Pleasant Valley hay trại Avenal.
Ngược lại, ông Ben Wang, đồng chủ tịch của Asian Prisoner Support Committee, một hội giúp đỡ tù nhân gốc Á Châu có trụ sở tại Bắc California, nhận xét: “Họ đang thay thế tù nhân 'có nguy cơ cao' bằng những tù nhân 'có nguy cơ' còn 'cao' hơn.” Tổ chức này chuẩn bị để được gặp các nhà làm luật của tiểu bang để yêu cầu đóng cửa trại Pleasant Valley và Avenal.

Thỉnh nguyện thư “Ngăn ngừa những cái chết không cần thiết của Valley Fever” do Asian Prisoner Support Committee thổi xướng hiện có hơn 2,000 người ủng hộ. Trong số đó các chữ ký, có nhiều cái tên Việt Nam.
Cư dân San Jose, Peter Nguyễn nói “bạn tôi đã bị bệnh rồi,” trong khi Tài Ngô nói: “Tôi thấy rất buồn khi những người tù nhân khoẻ mạnh bị bỏ vào nơi có dịch bệnh chết người. Thật là không công bằng, vì những tù nhân này thay vì còn có cơ hội thay đổi cuộc đời khi ra tù, mà có thể phải chết vì bệnh.”
“Vấn đề nhân quyền nằm trong nghi vấn. Chỉ vì một người phải đứng sau song sắt, không có nghĩa là sự an toàn và sức khoẻ của anh ta có thể bị tước đoạt.” Cô Hồng Lê, cư dân Sacramento, cho biết lý do ký tên thỉnh nguyện thư.
Việc tranh đấu đòi đóng cửa hai trại tù Pleasant Valley và Avenal đối mặt với nhiều khó khăn, nhất là khi Bộ Cải Huấn và Phục Hồi Nhân Phẩm của tiểu bang đang phải đối mặt với vấn đề quá tải tại các nhà tù.
Báo cáo vào cuối Tháng Bảy của bộ cho thấy có khoảng 133,000 tù nhân chia nhau 86,000 chỗ trong tù tiểu bang và gần 3,000 chỗ trong các tù tư nhân hợp đồng với tiểu bang.
Riêng về tù nhân gốc Á, người nhập cư chiếm đa số, theo Asian Prisoner Support Committee. Người gốc Việt chiếm tỉ lệ cao nhất, 22%, theo sau là người gốc Phillippin, 19.8%, và Lào, 8.5%./Nguồn: Thiên An (nguoi-viet)