Café và trí nhớ

Việt Hà, phóng viên RFA

Cà phê sáng trên vỉa hè Hà Nội

AFP photo

∇ Nghe Bài Này

1 tỷ 600 triệu là số cốc café mà người dân thế giới tiêu thụ mỗi ngày, theo thống kê gần đây nhất của Hiệp hội café thế giới. Điều này phần nào cho thấy tầm quan trọng của café với nhiều người. Nhưng uống café có lợi hay có hại? Đây là một điều vẫn còn gây tranh cãi giữa các nhà nghiên cứu. Tuy nhiên một nghiên cứu mới đây tại Mỹ cho thấy café có thể giúp tăng cường trí nhớ cho người uống.

Có thể giúp tăng trí nhớ

Một cốc café nóng vào buổi sáng sau khi thức giấc hay khi đến chỗ làm là một thói quen của nhiều người. Khi trời lạnh, người ta có thể cầm theo một cốc café nóng vừa lái xe vừa uống để vừa cảm giác cái vị thơm đắng đặc trưng của café, vừa sưởi ấm mình. Với nhiều người, uống café vào buổi sáng giúp họ tỉnh táo để bắt đầu một ngày mới. Anh Đức, một người uống café lâu năm cho biết:

Uống coffee thì nó như một thói quen thôi. Sáng ra mà mình chưa uống coffee thì mình cảm thấy như mình thiếu một cái gì đó mình chưa làm. Khi uống xong thấy thì cảm thấy thoải mái hơn và thấy tỉnh táo hơn. Nó không đến nỗi vật vã thèm thuồng nhưng mình chỉ cảm thấy mình chưa sẵn sàng làm việc khác.

Một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học thuộc trường đại học John Hopkins cho thấy uống café thậm chí còn có tác dụng nhiều hơn là cảm giác tỉnh táo mà người uống vẫn thường cảm thấy. Đó là nó giúp làm tăng khả năng nhớ thông tin lâu hơn cho người uống. Tác giả của nghiên cứu, Bác sĩ Michael Yassa, cho biết:

Tôi là người nghiện café đã một thời gian. Tôi luôn tò mò về ảnh hưởng của café lên người, lên trí nhớ của họ vì có những người nói rằng họ không thể hoạt động bình thường nếu thiếu café. Trước khi họ được uống café, chúng tôi cho họ xem những bức hình về các vật thường ngày, có thể là hình con vịt hay một cái ghế văn phòng. Sau đó họ được uống café và họ quay lại để làm xét nghiệm sau 24 tiếng. Chúng tôi thấy những người đã có caffeine thì có mức độ lưu giữ thông tin ngày hôm trước tốt hơn. Caffeine giúp họ nhận biết được vật này có giống với vật hôm qua hay không, giống nhưng không cùng một vật.

Chúng tôi thấy những người đã có caffeine thì có mức độ lưu giữ thông tin ngày hôm trước tốt hơn. Caffeine giúp họ nhận biết được vật này có giống với vật hôm qua hay không, giống nhưng không cùng một vật.
- Bác sĩ Yassa

Nghiên cứu được tiến hành trên 73 người tình nguyện cả nam và nữ. Những người này vốn không có thói quen uống café hàng ngày. Những người này được cho xem những bức hình về những vật dụng hàng ngày. Sau đó 35 người trong số họ được uống một viên thuốc có chứa 200 mg caffeine, tương đương với một đến hai cốc coffee. Số còn lại chỉ uống các viên giả coffee mà không có chứa caffeine. Người tình nguyện và chuyên gia nghiên cứu đều không biết ai là người đã uống thuốc chưa caffeine và ai uống thuốc không chứa caffeine cho đến khi nghiên cứu kết thúc.

Ngày hôm sau, những người tình nguyện được xem nhiều hình hơn và họ được hỏi để xác định liệu các bức hình có giống y hệt hay khác, hay gần giống với những hình họ được xem ngày hôm trước. Kết quả cho thấy những người đã uống thuốc có chứa caffeine nhớ nhiều hơn những người không được uống. Những người được uống caffeine có thể nhận ra những sự khác biệt giữa hai bức hình gần giống nhau. Theo bác sĩ Yassa, nếu nghiên cứu không sử dụng những bức hình gần giống nhau để kiểm tra thì khó có thể thấy được tác dụng thực sự của caffeine. Việc sử dụng những hình gần giống như vậy giúp bộ não phải làm nhiệm vụ phân biệt sự khác nhau khó hơn và quá trình này dường như đã được cải thiện nhờ chất caffeine trong coffee.

Khác với những nghiên cứu trước

Ảnh minh họa. AFP

Trước nghiên cứu của các bác sĩ trường đại học John Hopkins, đã có những nghiên cứu trước đó cũng liên quan đến tác dụng của coffee lên trí nhớ con người, đặc biệt là khả năng nhớ ngắn hạn. Kết quả của những nghiên cứu cũng còn nhiều khác biệt gây ra tranh cãi về tác dụng thực sự của coffee lên trí nhớ ngắn hạn. Một số nghiên cứu cho rằng coffee có thể làm giảm trí nhớ ngắn hạn trong khi một số nghiên cứu khác lại cho kết quả ngược lại.

Theo bác sĩ Yassa, nghiên cứu này khác so với các nghiên cứu khác cũng liên quan đến coffee và trí nhớ.

Củng cố trí nhớ là một quá trình đưa trí nhớ thành vĩnh viễn hơn. Các nghiên cứu trước kia thường là cho người được xét nghiệm uống caffeine trước nên không rõ là nó có làm tăng cường khả năng tập trung hay khả năng hình ảnh hóa hay làm tăng trí nhớ của họ về những vật mà họ được nghiên cứu. Nghiên cứu này cho người tham gia nghiên cứu uống café sau đó và đây là cách chưa được thực hiện trước kia.

Theo bác sĩ Yassa, nghiên cứu mới loại bỏ những ảnh hưởng khác không liên quan đến trí nhớ và chỉ tập trung vào trí nhớ mà thôi.

Tuy nhiên không phải cứ uống coffee là có thể làm tăng trí nhớ. Các nhà nghiên cứu ở trường đại học John Hopkins cho biết liều dùng cũng rất quan trọng, vì uống nhiều quá thì có hại mà uống ít quá thì không có tác dụng. Bác sĩ Yassa cho biết:

Một lời khuyên mà chúng tôi đưa ra trong nghiên cứu này là về liều dùng tốt nhất để giúp tăng cường trí nhớ đó là 200 mg. Nhiều hơn mức đó người ta bắt đầu có các ảnh hưởng phụ như buồn nôn, đau đầu… Ít hơn liều này thì bạn thực sự không cảm thấy gì.

Với người nghiện coffee như anh Đức, kết quả của những nghiên cứu về tác dụng hay tác hại của coffee thực sự không có ảnh hưởng nhiều lắm đến việc anh sẽ uống nhiều lên hay ít đi coffee mỗi ngày. Anh nói:

Coffee bản chất nó là chất gây nghiện như thuốc lá. Kể cả nó gây hại thì người ta vẫn cứ theo nó. Người ta biết thừa là thuốc lá có hại nhưng lượng người hút thuốc vẫn nhiều. Cũng giống như người ta bảo rượu có hại cho gan những người ta vẫn uống rượu. Vì vậy coffee cũng chỉ là một cái để tạo hưng  phấn, kích thích thần kinh ở mức độ khác. Thực ra nó là nhu cầu, nó không phải là một loại thuốc. Mình uống theo nhu cầu thôi chứ không phải vì báo chí nói nó tốt. Nếu mà tốt cho tim còn có thể có nhiều thứ khác tốt cho tim không phải riêng về coffee. Về mặt sức khỏe thì nó không phải là nó để mình phải quan tâm, nó chỉ là đồ uống thôi.

Một lời khuyên mà chúng tôi đưa ra trong nghiên cứu này là về liều dùng tốt nhất để giúp tăng cường trí nhớ đó là 200 mg. Nhiều hơn mức đó người ta bắt đầu có các ảnh hưởng phụ như buồn nôn, đau đầu…
- Bác sĩ Yassa

Anh Đức cho rằng rất khó có người nào uống nhiều coffee mỗi ngày đến mức phải chịu những tác hại nghiêm trọng.

Theo tạp chí trên mạng Livescience, coffee cũng có thể làm người ta tử vong nhưng chỉ khi một người uống từ 80 đến 100 cốc coffee một lúc.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học của trường đại học Lisbon gần đây cũng cho thấy việc uống coffee thường xuyên giúp tránh những tác hại lên não và quá trình lão hóa. Các nhà khoa học cho rằng việc uống tối đa đến 4 cốc coffee mỗi ngày trong một thời gian dài có thể tránh nguy cơ suy giảm trí nhớ.

Tuy nhiên, theo Livescience, người uống coffee cũng cần phải cân nhắc một số yếu tố khác như các tạp chất hay chất hóa học có trong coffee. Một cốc coffee cũng chứa khoảng 10 mg chất gây ung thư như benzene hay formaldehyde. Một số các nhà khoa học khác thì cho rằng những chất này có trong coffee rất thấp để có thể gây ung thư trên người.

Theo bác sĩ Yassa, nghiên cứu mới về tác dụng của coffee lên trí nhớ con người vừa được thực hiện mới chỉ là bước đầu. Các nhà khoa học thực sự vẫn chưa biết được cơ chế hoạt động của caffeine lên não trong nghiên cứu này thế nào. Vì vậy, các nghiên cứu tiếp theo sẽ phải tìm hiểu thêm về vấn đề.

Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharf
a