Sinh mạng dân và ‘con ốc thiếu chuẩn'

Hồng Hạnh

Gửi cho BBC Vietnamese từ Hà Nội

Ít nhất 9 người đã thiệt mạng trong vụ sập cầu hôm 24/2

Vụ sập cầu treo Chu Va 6 ở Lai Châu hôm 24/2 làm xôn xao dư luận.

Nhà thầu có thể làm gian, làm ẩu rút ruột vì lợi nhuận, vì bù đắp các chi phí khác nhưng nếu các nhà quản lý chất lượng thực hiện đúng theo lương tâm, trách nhiệm và tuân thủ luật pháp, tuân thủ các quy định tiêu chuẩn ngành, tiêu chuẩn quốc gia thì nhiều trường hợp đáng tiếc sẽ được ngăn chặn từ đầu.Nhiều thông tin nhận định, giả định trái chiều trên truyền thông của những nhà chuyên môn, những người đang làm công tác quản lý về nguyên nhân sự cố này. Nhưng có những nguyên nhân chủ yếu mang đến nguy cơ tiềm ẩn đang tồn tại sống chung với người Việt, là thói quen coi thường, bất chấp quy định của pháp luật, không tuân thủ quy trình quy phạm công tác quản lý chất lượng của các cơ quan đại diện nhà nước, người ta lại không đề cập đến.

Nguyên nhân ban đầu vụ sập cầu treo Chu Va 6, được xác định là do ốc neo cáp không đạt chất lượng dẫn đến đứt gãy.

Ốc neo cáp chính của cầu được thiết kế như một cấu kiện chia sẻ lực căng của cáp chủ do tất cả tải trọng tĩnh, tải trọng động và các tải trọng liên quan khác tác dụng lên cầu gây nên.

Một cấu kiện quan trọng như vậy cho một cầu phục vụ dân sinh khu vực theo quy định theo tiêu chuẩn ngành (TCN) sẽ được giám sát, nghiệm thu chất lượng trước khi đưa vào công trường gồm các chứng chỉ kỹ thuật xuất xưởng, chứng chỉ xác nhận chủng loại và chất lượng vật liệu cấu kiện do nơi sản xuất cấp; các phiếu kiểm tra chất lượng vật liệu, cấu kiện, do một tổ chức chuyên môn, tổ chức khoa học có tư cách pháp nhân sử dụng phòng thí nghiệm hợp chuẩn thực hiện.

Nhìn bằng mắt thường cũng dễ dàng thấy nghi ngờ về chất lượng, mỹ thuật của ốc neo, nhưng sự thật vật chứng vẫn đưa vào sử dụng.

Cơ quan đại diện nhà nước quản lý xây dựng cầu Chu Va 6 đã bỏ qua quy định, quy trình về xây dựng cơ bản hoặc cố tình thông đồng, hợp thức hóa các chứng chỉ kiểm tra chất lượng của phòng thí nghiệm hợp chuẩn - đó là điều chắc chắn.

Bán buôn chứng chỉ

"Sinh mạng con người được sử dụng công trình miễn phí không đồng nghĩa với không có giá trị về đạo đức và pháp lý. "

Đâu đó trên đất nước Việt nam đã và đang còn rất nhiều công trình được xây dựng, áp dụng quy trình, tiêu chuẩn theo nguyên bản của cầu Chu Va 6, nhất là những dự án thuộc cấp huyện quản lý và tổ chức xây dựng lại là chuyện bình thường, dẫn đến sinh mạng người dân các khu vực trực tiếp sử dụng đang bị đe dọa là lẽ thường tình.

Đã đến lúc cần phải lên tiếng báo động và chấm dứt việc bán buôn chứng chỉ bằng giấy A4 có dấu LAS (con dấu xác nhận của 1 phòng thí nghiệm đạt chuẩn) của các đơn vị thí nghiệm, kiểm định chất lượng để hợp thức hóa hồ sơ chất lượng dự án các công trình với mục đích sao cho vừa đẹp vừa dễ qua mắt, đã và đang xảy ra hàng ngày ở Việt nam.

Một việc làm rất bình thường đối với các cán bộ kỹ thuật, kỹ sư từ non trẻ đến nhiều năm hành nghề trực tiếp chỉ đạo thi công tại công trình. Điều đáng nói là các đơn vị quản lý dự án đã có thói quen tích lũy, vì chạy theo tiến độ để lập thành tích, vì mục đích giải ngân hoặc thông đồng … mà quên đi trách nhiệm chính của mình được nhà nước, xã hội giao phó.

Nạn tham nhũng trong xây dựng cơ bản cũng góp phần không ít đến sự buông thả về quản lý chất lượng công trình mà hầu như từ trên xuống dưới ai cũng biết.

Một việc làm mang hậu quả giảm đi chất lượng tuổi thọ công trình trong quá trình khai thác mà chưa chắc ai đã nhận ra.

Sản xuất và sinh ra hàng loạt công trình hiện tại vẫn sử dụng được nhưng què quặt trong tương lai hoặc chắp vá, hỏng đâu sửa đó, tốn kém tiền của duy tu bảo dưỡng gấp nhiều lần đối với công trình có quản lý chất lượng nghiêm ngặt công minh khi đã hết thời gian bảo hành.

Miễn phí và pháp lý

Kết luận ban đầu của Bộ Giao thông Vận tải cho rằng công trình cầu Chu Va không đạt chất lượng thi công

Mặt khác ở Việt nam còn có nhiều người tự bỏ tiền để xây dựng cầu phục vụ dân sinh mà không qua hệ thống quản lý chất lượng nhà nước hay quy trình quy phạm theo quy định.

Thậm chí có người bỏ tiền tự thiết kế, thi công cầu phao bằng thùng phi trên dòng sông thường xuất hiện lũ quét theo tiêu chuẩn kỹ thuật của riêng mình để phục vụ cho người dân vùng miền đó đi lại.

Đúng ra phải cảnh báo hoặc có những ràng buộc về chất lượng tiêu chuẩn ngành, về hình thức quản lý, về quy trình sử dụng của các cơ quan quản lý chất lượng, an toàn giao thông thì thay vào đó bằng sự tung hô cổ vũ của các thông tin truyền thông, thậm chí còn được khen thưởng của ban sở chuyên ngành.

Sinh mạng con người được sử dụng công trình miễn phí không đồng nghĩa với không có giá trị về đạo đức và pháp lý.

Việt nam đang ở đẳng cấp nào hiện tại với công cuộc đổi mới và xây dựng cơ sở hạ tầng. Sinh mạng người Việt đang bị đe dọa từ quá nhiều nguyên nhân, hiện tại và tương lai nếu không có đường lối cụ thể, quyết tâm đồng tình thay đổi nếp sống và làm việc nguy hại đã thành bản chất.

Bài viết thể hiện quan điểm riêng và văn phong của tác giả