Kèm theo một tấm ảnh to bằng 1/3 trang báo trên trang nhất cho thấy rõ cảnh tàu cảnh sát biển Trung Quốc phun vòi rồng vào tàu Việt Nam đang thi hành công vụ, Le Monde đưa tít «Bắc Kinh gia tăng khiêu khích và đe dọa hòa bình trên Biển Đông ».
Trên trang 3, tờ báo đăng bức ảnh hai tàu Việt Nam và Trung Qu ốc chúi mũi vào nhau, một hải quân Trung Quốc cầm cờ chỉ về phía tàu tuần duyên đối phương, bên dưới có chú thích «Tuần duyên Trung Quốc đang ra lệnh cho tàu Việt Nam phải đổi hướng, ngày 02/05/2014 trên Biển Đông ». Kèm theo đó là bài viết mang tựa đề « Cuộc truy đuổi trên quần đảo Hoàng Sa ».
Tác giả bài viết cho hay được sự đồng ý của chính phủ, một số phóng viên quốc tế được tham gia tuần tra cùng cảnh sát biển Việt Nam. Tác giả nêu rõ, tranh chấp giữa Việt Nam và Trung Quốc đã có từ ngàn năm lịch sử. Việt Nam từng bị nhà Hán đô hộ đến gần 1000 năm, rồi đến cuộc chiến chiếm đảo Hoàng Sa khốc liệt 1974 hay cuộc chiến biên giới đẫm máu 1979.
Cuộc truy đuổi trên Biển Đông được tác giả mô tả giống như màn trình diễn ba-lê trên biển. Các tàu cảnh sát biển Trung Qu ốc tỏ vẻ hung hăng và đầy vẻ đe dọa.
Theo tác giả, mục đích của chính quyền Hà Nội cho phép giới báo chí nước ngoài tham gia cùng các lực lượng tuần duyên là nhằm chứng tỏ với quốc tế chiến dịch phản đối hằng ngày của Việt Nam là ôn hòa và chứng minh rằng phản ứng của Bắc Kinh hung hăng.
Tập Cận Bình : Trung Quốc phải là một cường quốc hải quân
Còn trong bài viết đề tựa « Bắc Kinh áp đặt điều kiện của mình trên Biển Đông », Brice Pedroletti nhận định Trung Qu ốc đang chơi trò « cưỡng ép và răn đe » đối với các nước láng giềng trong các xung đột lãnh hải gần đây như Nhật Bản, Việt Nam hay Philippines.
Hành động thái quá đó được giải thích bởi hai yếu tố : Chiến lược xoay trục về Châu Á của Hoa K ỳ và khao khát trở thành một cường quốc hải quân. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ chủ đạo trong nhiệm kỳ của Tập Cận Bình, kể từ khi trở thành Tổng Bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc năm 2012.
Theo một chuyên gia phương Tây về hải quân, Bắc Kinh có bốn động cơ trong công cuộc chinh phục không gian lãnh hải : Lối vào vùng biển sâu cho các cơ sở hàng hải và tàu ngầm hạt nhân tại Hải Nam, phía nam đất nước ; bảo vệ tuyến lưu thông hàng hải, bảo đảm nguồn thủy sản và tài nguyên thiên nhiên và thỏa mãn nhu cầu chủ nghĩa dân tộc của công chúng.
Đối với Bắc Kinh, chuyện đi lên thành một cường quốc là một lẽ đương nhiên. Nhà nghiên cứu Tại Đan Chí (Yang Danzhi), Trung tâm Nghiên cứu về an ninh khu vực trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội, giải thích: « Trong số năm quốc gia thành viên thường trực tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Trung Quốc là quốc gia có những lợi ích ít được ai để ý đến nhất, họ làm những điều mà trước đây họ không hề làm ».
Binh pháp Tôn Tử : « Thắng mà không cần đánh »
Chính những điều kiện theo như cách gọi của các chiến lược gia « kỷ nguyên cơ hội chiến lược » đã tạo thuận lợi cho Trung Quốc, tức là môi trường kinh tế và địa chính trị hỗ trợ cho sự trỗi dậy của quốc gia này. Chỉ cần « Bắc Kinh biến đổi theo hướng có lợi cho mình hiện trạng thống lĩnh của Hoa Kỳ hiện nay tại Thái Bình Dương, nhưng chỉ tới một mức độ nào thôi không cần lật đổ hoàn toàn trật tự hiện tại ».
Chính vì điều này mà Bắc Kinh không sử dụng đến hải quân, mà chỉ đưa lực lượng phi quân sự lên tuyến đầu để hoàn thành mục tiêu tranh giành lãnh thổ. Tuy nhiên chiến lược này cũng gặp phải một số phản ứng trong hàng ngũ quân đội.
Giám đốc Trung tâm chính trị hải quân và nghiên cứu chiến lược, trực thuộc đại học hải dương Quảng Đông cho rằng « Khi đó là vấn đề bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, chúng ta lẽ ra không nên để mắc bẫy do việc bám chặt cứng nhắc vào quan niệm phát triển ôn hòa ». Theo ông, chỉ cần « sử dụng 10% vũ lực và 90% đàm phán để chấm dứt các tranh chấp ».
Còn theo một nhà nghiên cứu thuộc Stimson Center Washington, « sự trỗi dậy hòa bình » của Trung Quốc được tiến hành bằng hành động « cưỡng bức » và « răn đe ». Bắc Kinh sẽ làm tất cả để « thắng mà không cần đánh » (theo binh pháp của Tôn Tử) và « duy trì hòa bình bằng vũ lực ».
Không chỉ bằng sức mạnh quân sự, Bắc Kinh còn dùng đòn kinh tế để đe dọa các quốc gia đối nghịch như Nhật Bản, Việt Nam hay Philippines. Hành động này đã làm lộ rõ thái độ hung hăng của Bắc Kinh.
Cách tiếp cận này đã được ông Tập Cận Bình trình bày tại Thượng Hải hôm 21/05 vừa qua như là một « khái niệm mới về an ninh ». Bắc Kinh muốn xúc tiến ý tưởng « Phát triển và Hợp tác », theo đó Trung Quốc tự cho minh là nhà cung cấp hàng đầu cho các nước láng giềng Châu Á, tạo thành « dạng an ninh cao quý nhất » bất chấp trật tự và những nguyên tắc lỗi thời do Mỹ thiết lập. Có điều chưa chắc các quốc gia đó với tinh thần dân tộc dâng cao như Việt Nam sẽ tham gia vào hiệp ước hòa bình này.
Biển Đông, chính sách sự đã rồi
Về phần mình, nhật báo kinh tế Les Echos cho rằng với kiểu chiến lược « sự đã rồi » Bắc Kinh đang đặt các nước láng giềng trong tình trạng báo động. Trung Quốc không còn cách nào khác là thử phản ứng của từng quốc gia và tùy theo hệ quả mà sẽ có những điều chỉnh lối ứng xử của mình.
Les Echos trích dẫn nhận định của bà Valérie Niquet thuộc Quỹ nghiên cứu chiến lược cho rằng : « Nếu họ phản ứng mạnh, Bắc Kinh sẽ giảm nhẹ vị thế, còn nếu họ (các quốc gia có tranh chấp với Bắc Kinh) không phản ứng gì, trong trường hợp đó Trung Quốc rộng đường hành động ». Còn đối với ông Jean-François Di Meglio , Trung tâm Châu Á, Bắc Kinh đang thực hiện chiến lược « Tiến ba bước rồi lùi lại hai bước ».
Theo quan sát của giới chuyên gia nước ngoài, các vụ tranh chấp liên tục gia tăng trên Biển Đông hàm chứa nhiều hệ quả hơn là các tranh chấp với Nhật Bản trên biển Hoa Đông.
Cũng giống như Le Monde, ngoài việc thử phản ứng của các nước liên can, Les Echos nhận định mục đích khiêu khích của Bắc Kinh lần này là còn để thăm dò ý tứ của Hoa Kỳ và chiến lược xoay trục của họ. Cho đến giờ chưa thấy Washington có hành động tái cân bằng quân rầm rộ về phía Châu Á. Đổi lại nhiều thỏa thuận về quân sự đã đạt được như cung cấp trang thiết bị và tổ chức các cuộc tập trận chung trong khu vực.
Cuối cùng tờ báo cho rằng chọn « trọng tài » để giải quyết các tranh chấp là hướng nên theo. Bởi vì, « trọng tài áp đặt quy định về quyền, xuất phát từ một định chế được cho là độc lập ». Theo hướng này, Manila sẽ không là quốc gia duy nhất phản đối công khai chiến lược Bắc Kinh. Việt Nam cũng đang chuẩn bị các thủ tục và có thể tham gia vào cùng trận tuyến với Philippines.
« ASEAN vẫn rất dè dặt trước Trung Quốc »
Tuy nhiên Les Echos ghi nhận khó khăn cho Việt Nam và Philippines trong trận tuyến chống hành động xâm lấn của Trung Quốc là phản ứng quá cẩn trọng của khối ASEAN. Trả lời phỏng vấn tờ Les Echos, ông Gregory Domingo, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Philipines cho rằng chính “quyền lợi kinh tế” buộc khối này phải có những phản ứng dè dặt với Bắc Kinh.
Theo ông Domingo, tuy là có một mặt trận chung phản đối Trung Quốc, nhưng các tuyên bố vẫn còn rất thận trọng. Các quốc gia này cũng không thể nào mạnh tiếng hơn được nữa, do bởi nhiều nước trong số này lệ thuộc rất nhiều vào Bắc Kinh trong lãnh vực thương mại, đầu tư và vay tiền. Công khai chỉ trích Trung Quốc không khác nào là một tự sát.
Trên trang 3, tờ báo đăng bức ảnh hai tàu Việt Nam và Trung Qu ốc chúi mũi vào nhau, một hải quân Trung Quốc cầm cờ chỉ về phía tàu tuần duyên đối phương, bên dưới có chú thích «Tuần duyên Trung Quốc đang ra lệnh cho tàu Việt Nam phải đổi hướng, ngày 02/05/2014 trên Biển Đông ». Kèm theo đó là bài viết mang tựa đề « Cuộc truy đuổi trên quần đảo Hoàng Sa ».
Tác giả bài viết cho hay được sự đồng ý của chính phủ, một số phóng viên quốc tế được tham gia tuần tra cùng cảnh sát biển Việt Nam. Tác giả nêu rõ, tranh chấp giữa Việt Nam và Trung Quốc đã có từ ngàn năm lịch sử. Việt Nam từng bị nhà Hán đô hộ đến gần 1000 năm, rồi đến cuộc chiến chiếm đảo Hoàng Sa khốc liệt 1974 hay cuộc chiến biên giới đẫm máu 1979.
Cuộc truy đuổi trên Biển Đông được tác giả mô tả giống như màn trình diễn ba-lê trên biển. Các tàu cảnh sát biển Trung Qu ốc tỏ vẻ hung hăng và đầy vẻ đe dọa.
Theo tác giả, mục đích của chính quyền Hà Nội cho phép giới báo chí nước ngoài tham gia cùng các lực lượng tuần duyên là nhằm chứng tỏ với quốc tế chiến dịch phản đối hằng ngày của Việt Nam là ôn hòa và chứng minh rằng phản ứng của Bắc Kinh hung hăng.
Tập Cận Bình : Trung Quốc phải là một cường quốc hải quân
Còn trong bài viết đề tựa « Bắc Kinh áp đặt điều kiện của mình trên Biển Đông », Brice Pedroletti nhận định Trung Qu ốc đang chơi trò « cưỡng ép và răn đe » đối với các nước láng giềng trong các xung đột lãnh hải gần đây như Nhật Bản, Việt Nam hay Philippines.
Hành động thái quá đó được giải thích bởi hai yếu tố : Chiến lược xoay trục về Châu Á của Hoa K ỳ và khao khát trở thành một cường quốc hải quân. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ chủ đạo trong nhiệm kỳ của Tập Cận Bình, kể từ khi trở thành Tổng Bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc năm 2012.
Theo một chuyên gia phương Tây về hải quân, Bắc Kinh có bốn động cơ trong công cuộc chinh phục không gian lãnh hải : Lối vào vùng biển sâu cho các cơ sở hàng hải và tàu ngầm hạt nhân tại Hải Nam, phía nam đất nước ; bảo vệ tuyến lưu thông hàng hải, bảo đảm nguồn thủy sản và tài nguyên thiên nhiên và thỏa mãn nhu cầu chủ nghĩa dân tộc của công chúng.
Đối với Bắc Kinh, chuyện đi lên thành một cường quốc là một lẽ đương nhiên. Nhà nghiên cứu Tại Đan Chí (Yang Danzhi), Trung tâm Nghiên cứu về an ninh khu vực trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội, giải thích: « Trong số năm quốc gia thành viên thường trực tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Trung Quốc là quốc gia có những lợi ích ít được ai để ý đến nhất, họ làm những điều mà trước đây họ không hề làm ».
Binh pháp Tôn Tử : « Thắng mà không cần đánh »
Chính những điều kiện theo như cách gọi của các chiến lược gia « kỷ nguyên cơ hội chiến lược » đã tạo thuận lợi cho Trung Quốc, tức là môi trường kinh tế và địa chính trị hỗ trợ cho sự trỗi dậy của quốc gia này. Chỉ cần « Bắc Kinh biến đổi theo hướng có lợi cho mình hiện trạng thống lĩnh của Hoa Kỳ hiện nay tại Thái Bình Dương, nhưng chỉ tới một mức độ nào thôi không cần lật đổ hoàn toàn trật tự hiện tại ».
Chính vì điều này mà Bắc Kinh không sử dụng đến hải quân, mà chỉ đưa lực lượng phi quân sự lên tuyến đầu để hoàn thành mục tiêu tranh giành lãnh thổ. Tuy nhiên chiến lược này cũng gặp phải một số phản ứng trong hàng ngũ quân đội.
Giám đốc Trung tâm chính trị hải quân và nghiên cứu chiến lược, trực thuộc đại học hải dương Quảng Đông cho rằng « Khi đó là vấn đề bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, chúng ta lẽ ra không nên để mắc bẫy do việc bám chặt cứng nhắc vào quan niệm phát triển ôn hòa ». Theo ông, chỉ cần « sử dụng 10% vũ lực và 90% đàm phán để chấm dứt các tranh chấp ».
Còn theo một nhà nghiên cứu thuộc Stimson Center Washington, « sự trỗi dậy hòa bình » của Trung Quốc được tiến hành bằng hành động « cưỡng bức » và « răn đe ». Bắc Kinh sẽ làm tất cả để « thắng mà không cần đánh » (theo binh pháp của Tôn Tử) và « duy trì hòa bình bằng vũ lực ».
Không chỉ bằng sức mạnh quân sự, Bắc Kinh còn dùng đòn kinh tế để đe dọa các quốc gia đối nghịch như Nhật Bản, Việt Nam hay Philippines. Hành động này đã làm lộ rõ thái độ hung hăng của Bắc Kinh.
Cách tiếp cận này đã được ông Tập Cận Bình trình bày tại Thượng Hải hôm 21/05 vừa qua như là một « khái niệm mới về an ninh ». Bắc Kinh muốn xúc tiến ý tưởng « Phát triển và Hợp tác », theo đó Trung Quốc tự cho minh là nhà cung cấp hàng đầu cho các nước láng giềng Châu Á, tạo thành « dạng an ninh cao quý nhất » bất chấp trật tự và những nguyên tắc lỗi thời do Mỹ thiết lập. Có điều chưa chắc các quốc gia đó với tinh thần dân tộc dâng cao như Việt Nam sẽ tham gia vào hiệp ước hòa bình này.
Biển Đông, chính sách sự đã rồi
Về phần mình, nhật báo kinh tế Les Echos cho rằng với kiểu chiến lược « sự đã rồi » Bắc Kinh đang đặt các nước láng giềng trong tình trạng báo động. Trung Quốc không còn cách nào khác là thử phản ứng của từng quốc gia và tùy theo hệ quả mà sẽ có những điều chỉnh lối ứng xử của mình.
Les Echos trích dẫn nhận định của bà Valérie Niquet thuộc Quỹ nghiên cứu chiến lược cho rằng : « Nếu họ phản ứng mạnh, Bắc Kinh sẽ giảm nhẹ vị thế, còn nếu họ (các quốc gia có tranh chấp với Bắc Kinh) không phản ứng gì, trong trường hợp đó Trung Quốc rộng đường hành động ». Còn đối với ông Jean-François Di Meglio , Trung tâm Châu Á, Bắc Kinh đang thực hiện chiến lược « Tiến ba bước rồi lùi lại hai bước ».
Theo quan sát của giới chuyên gia nước ngoài, các vụ tranh chấp liên tục gia tăng trên Biển Đông hàm chứa nhiều hệ quả hơn là các tranh chấp với Nhật Bản trên biển Hoa Đông.
Cũng giống như Le Monde, ngoài việc thử phản ứng của các nước liên can, Les Echos nhận định mục đích khiêu khích của Bắc Kinh lần này là còn để thăm dò ý tứ của Hoa Kỳ và chiến lược xoay trục của họ. Cho đến giờ chưa thấy Washington có hành động tái cân bằng quân rầm rộ về phía Châu Á. Đổi lại nhiều thỏa thuận về quân sự đã đạt được như cung cấp trang thiết bị và tổ chức các cuộc tập trận chung trong khu vực.
Cuối cùng tờ báo cho rằng chọn « trọng tài » để giải quyết các tranh chấp là hướng nên theo. Bởi vì, « trọng tài áp đặt quy định về quyền, xuất phát từ một định chế được cho là độc lập ». Theo hướng này, Manila sẽ không là quốc gia duy nhất phản đối công khai chiến lược Bắc Kinh. Việt Nam cũng đang chuẩn bị các thủ tục và có thể tham gia vào cùng trận tuyến với Philippines.
« ASEAN vẫn rất dè dặt trước Trung Quốc »
Tuy nhiên Les Echos ghi nhận khó khăn cho Việt Nam và Philippines trong trận tuyến chống hành động xâm lấn của Trung Quốc là phản ứng quá cẩn trọng của khối ASEAN. Trả lời phỏng vấn tờ Les Echos, ông Gregory Domingo, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Philipines cho rằng chính “quyền lợi kinh tế” buộc khối này phải có những phản ứng dè dặt với Bắc Kinh.
Theo ông Domingo, tuy là có một mặt trận chung phản đối Trung Quốc, nhưng các tuyên bố vẫn còn rất thận trọng. Các quốc gia này cũng không thể nào mạnh tiếng hơn được nữa, do bởi nhiều nước trong số này lệ thuộc rất nhiều vào Bắc Kinh trong lãnh vực thương mại, đầu tư và vay tiền. Công khai chỉ trích Trung Quốc không khác nào là một tự sát.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét