Chấm dứt ảo tưởng về Trung Quốc

Việc đặt giàn khoan phi pháp trong vùng biển Việt Nam khiến các nước láng giềng chấm dứt ảo tưởng về cách hành xử của Trung Quốc. 

Ba tàu Trung Quốc ngăn cản một tàu Cảnh sát biển VN (bìa phải) chấp pháp ở biển Đông - Ảnh: Reuters

Đó là nhận định của chuyên gia Rory Medcalf - Giám đốc chương trình an ninh quốc tế thuộc Viện Nghiên cứu chính sách quốc tế Lowy (Úc), giữa lúc Trung Quốc (TQ) ngoan cố đặt giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) và cho tàu tấn công tàu VN ngay trong vùng đặc quyền kinh tế của VN.

Trong bài bình luận đăng trên chuyên san The National Interest (Mỹ) ngày 3.6, ông Medcalf khẳng định từ trước tới nay TQ thật sự đã gây áp lực lớn cho VN và phớt lờ yêu cầu của VN về việc tìm giải pháp ngoại giao cho căng thẳng hiện nay. Ông Medcalf cảnh báo việc TQ đưa giàn khoan Hải Dương-981 hoạt động phi pháp trong vùng biển VN có thể là một quyết định tạo ra tiền lệ ở biển Đông nhằm thay đổi hiện trạng khu vực. Trước tình hình này, theo ông Medcalf, một nước VN kiên cường sẽ phải nỗ lực gấp đôi trong việc phát triển khả năng phòng thủ để ứng phó TQ. Ngoài ra, Việt Nam cũng có thể làm như Philippines là kiện TQ ra tòa án trọng tài quốc tế, động thái này sẽ càng khiến luận điệu về luật biển kiểu TQ bị cộng đồng thế giới tẩy chay. Nếu VN hoặc có thêm một số bên tranh chấp chủ quyền ở biển Đông tìm kiếm giải pháp pháp lý với sự hậu thuẫn của Mỹ, Liên minh châu Âu và nhiều nước khác, TQ không thể tiếp tục coi thường hành động pháp lý và có thể gặp rắc rối. 

Malaysia kêu gọi gấp rút thông qua COC Thủ tướng Malaysia Najib Razak ngày 2.6 đã kêu gọi các nước có tranh chấp chủ quyền ở khu vực cần nhanh chóng thông qua Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC). Đó là nội dung chính trong bài phát biểu của ông Najib được Bộ trưởng Nội vụ Malaysia Ahmad Zahid Hamidi đọc trước các đại biểu tham dự hội nghị an ninh kéo dài 3 ngày ở Kuala Lumpur, dự kiến kết thúc vào hôm nay 4.6, theo tờ The Wall Street Journal. Ông Najib đánh giá các cuộc tham vấn nhằm xây dựng COC là “những bước đi đúng hướng”, nhưng nhấn mạnh các cuộc đàm phán này cần được kết thúc trong “tương lai rất gần”. Lời kêu gọi của ông Najib được đưa ra vài ngày sau khi ông hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ở Bắc Kinh. Minh Trung

Càng ngày, TQ càng lộ chân tướng

Cùng quan điểm với nhiều nhà phân tích khác, ông Medcalf cho rằng những hành động hung hăng của TQ đối với VN có thể gây phản tác dụng. Ông nhận xét: “Các bên có tranh chấp chủ quyền ở biển Đông với TQ bây giờ không còn ảo tưởng về cách một nước TQ đang mạnh lên sẽ hành xử như thế nào. Điều này chỉ có thể khuyến khích họ tăng cường liên kết an ninh với Mỹ và Nhật… Theo cách riêng của mình, Malaysia, Indonesia, Philippines và Singapore đang tăng cường hợp tác với hải quân Mỹ”. Ngoài ra, Mỹ và các đồng minh, trong đó có Nhật, sẽ mở rộng việc xây dựng khả năng bảo đảm an ninh, huấn luyện và chia sẻ thông tin tình báo với các nước Đông Nam Á.

Phát biểu tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore ngày 31.5, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe cũng tuyên bố Nhật sẽ hỗ trợ tối đa cho các quốc gia Đông Nam Á, đặc biệt là VN và Philippines, trong việc bảo vệ biển đảo và không phận. Sau khi Phó tổng tham mưu trưởng quân đội TQ Vương Quán Trung lớn tiếng chỉ trích bài phát biểu của ông Abe và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel tại Đối thoại Shangri-La, ông Medcalf nhận định với tờ The Wall Street Journal: “Vị thế của TQ không mạnh như họ nghĩ”. Ông nhấn mạnh hành động ngày càng hung hăng của TQ chỉ khuyến khích các nước khác hợp sức chống lại sự trỗi dậy của nước này và họ cũng sẽ tạo điều kiện cho Mỹ duy trì vai trò quân sự trong khu vực. Ngay cả Bộ trưởng Quốc phòng Úc David Johnston cũng phát biểu với hãng tin Bloomberg bên lề Đối thoại Shangri-La rằng hành động củng cố tuyên bố chủ quyền của TQ ở biển Đông là “không hữu ích”, và “chắc chắn sẽ gây bất ổn”. Theo tờ The Sydney Morning Herald, ông Johnston đã bày tỏ sự ủng hộ đối với bài phát biểu của ông Hagel tại Đối thoại Shangri-La và tuyên bố Úc, Mỹ và Nhật “rất quan ngại về những hành động đơn phương đang gây bất ổn ở biển Đông”. 

Văn Khoa