Dầu lửa hạ giá : Kẻ khóc người cười

RFI

Tổng thư ký OPEP Abdullah al-Badri trong cuộc họp báo tại Vienna, Áo, 27/11/2014REUTERS

Giá dầu lửa đã bắt đầu hạ từ đầu mùa hè năm nay. Ngày27/11/2014, khi quyết định không giảm sản lượng dầu, 12 thành viên Khối các nước xuất khẩu dầu lửa – OPEP – đã chấp nhận là giá dầu lửa còn tiếp tục hạ nhanh hơn nữa.

Ngày 28/11, khi khai mở phiên giao dịch tại thị trường New York, giá một thùng dầu thô WTI (light sweet crude) rơi xuống còn 69,29 đô la, mất thêm 4,40 đô la so với giá của tối hôm trước.

Tại Luân Đôn, giá thùng dầu Brent lúc khai mở thị trường là 72 đô la sáng hôm thứ Sáu, 28/11, sau khi bị mất tới 6,5 đô la hôm thứ Năm 27/11.Tính từ tháng Sáu, giá dầu lửa giảm 35%. Trong giai đoạn từ cuối 2010 đến giữa 2014, giá dầu được giữ ở mức từ 100 đến 120 đô la/thùng.

Trong ngắn hạn, các nhà quan sát không nhận thấy những yếu tố cho phép đảo ngược lại xu thế. Và tình hình này có thể kéo dài nhiều tháng, theo báo cáo hàng tháng mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (AIE) : « Các dự báo của chúng tôi về cung và cầu cho thấy, trừ phi có một sự gián đoạn trong cung ứng, áp lực giảm giá có thể còn gia tăng trong 6 tháng đầu năm 2015 ».

Về phần mình, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố là ông tin tưởng rằng « vào quý một, vào giữa năm tới, thị trường dầu lửa sẽ tìm lại được sự cân bằng ». Trước đó một chút, ông Igor Setchine, Chủ tịch Tổng giám đốc tập đoàn dầu khí Nga Rosneft, thẩm định là giá một thùng dầu có thể rơi xuống dưới 60 đô la trong những tháng tới.

Sự thay đổi này tạo ra tình trạng kẻ khóc người cười, kẻ thua người thắng.

OPEP giữ nguyên sản lượng làm giá dầu giảm mạnh

Mặc dù giá dầu thô giảm, nhưng OPEP, trong cuộc họp tại Vienna, đã quyết định giữ nguyên sản lượng 30 triệu thùng dầu mỗi ngày trong vòng sáu tháng tới. Ngoại trưởng Venezuela, nước muốn giảm đáng kể sản lượng, đã nổi giận, bỏ họp và không trả lời báo chí.

Trong khi đó, Bộ trưởng Dầu lửa Ả Rập Xê Út thì bình luận : Đó là một quyết định đúng đắn. Về phần mình, Tổng thư ký khối OPEP tuyên bố : « Chúng tôi không muốn nhượng bộ trước sự hoảng loạn. Chúng tôi muốn xem thị trường phản ứng ra sao bởi vì việc giảm giá dầu lửa hiện nay không liên quan đến sự thay đổi cơ bản của thị trường ».

Quyết định giữ nguyên sản lượng của OPEP, ngay lập tức đã làm cho giá dầu xuống tới mức thấp nhất kể từ bốn năm qua. Vào chiều thứ Năm, 27/11, giá một thùng dầu thô Brent chỉ là 72 đô la. Thế nhưng, cách nay sáu năm, giá dầu cũng đã từng xuống thấp hơn như thế. Ông Neil Atkinson, thuộc công ty Lloyds, cho biết : « Vào tháng 12/2008, giá dầu đã xuống còn 36 đô la một thùng. Tôi không nói là điều này sẽ tái diễn, nhưng nếu như giá dầu xuống thấp trong trong năm 2008, thì không có lý do gì mà điều này lại không tái diễn trong năm 2014, bởi vì cung vẫn tăng trong lúc cầu tăng chậm ».

Như vậy, Ả Rập Xê Út và các đồng minh, những người chủ trương giữ nguyên sản lượng của OPEP đã thắng thế. OPEP chiếm một phần ba sản lượng thế giới, Theo họ, việc đơn phương giảm sản lượng có thể dẫn đến nguy cơ thị phần bị rơi vào tay các nhà sản xuất khác, đặc biệt là Bắc Mỹ.

Phải nhập khẩu nhiên liệu, Châu Âu dễ thở hơn một chút

Các nước phương Tây nhập khẩu dầu lửa được hưởng nhiều nhất về việc giảm giá. Ví dụ nước Pháp. Tổng nhập khẩu nhiên liệu các loại của Pháp lên tới 66 tỷ euro trong năm 2013. Theo thẩm định của Viện nghiên cứu kinh tế COE-Rexecode, trụ sở Paris, thì Pháp sẽ tiết kiệm được ít nhất 5 tỷ euro về nhập khẩu nhiên liệu trong năm 2014. Vẫn theo cơ quan này, việc giá dầu thô Brent giảm 16% trong giai đoạn từ tháng 09/2013 đến 10/2014, đã giúp giảm 0,2% chi phí sản xuất.

Ông Patrick Artus, phụ trách nghiên cứu thuộc ngân hàng Natixis, lưu ý là không nên tách rời việc giảm giá dầu với tỷ giá hối đoái giữa euro và đô la Mỹ. Do bị giảm thu nhập, các nước xuất khẩu dầu lửa cũng sẽ giảm nhập khẩu từ Châu Âu.

Tuy nhiên, vẫn theo chuyên gia này, giá dầu giảm sẽ giúp tổng sản phảm quốc nội của khối các nước dùng euro tăng thêm 0,5% và tính theo cả năm, sẽ tăng 0,25%. Thẩm định này trùng khớp với dự báo của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế, theo đó, giá dầu giảm 30% thì tổng sản phẩm quốc nội của thế giới tăng 0,2%.

Sức mua của người dùng xe hơi tăng lên

Những người dùng xe hơi là đối tuợng được hưởng lợi đầu tiên của việc dầu giảm giá. Theo Bộ Môi sinh và Năng lượng Pháp, giá dầu diezel và xăng tại Pháp sẽ xuống trở lại mức của tháng 12/2010. Các loại thuế đánh vào nhiên liệu sẽ giảm mạnh, giảm 60% đối với xăng và 52% đối với dầu diezel. Chính điều này giúp tăng sức mua của người dùng xe hơi.

Chi phí của các hãng hàng không giảm

Nhiều lĩnh vực vui mừng về việc giá dầu giảm. Ngành công nghiệp hóa chất, vốn tiêu thụ rất nhiều nhiên liệu, đặc biệt là khí đốt. Thế nhưng, đáng chú ý hơn cả là các hãng hàng không. Tiền mua kerosene chiếm tới một phần ba chi phí khai thác. Năm 2013, với giá 109 đô la một thùng dầu thô, tiền mua nhiên liệu của hãng Air France – KLM là 9,2 tỷ euro.

Ngay sau quyết định của OPEP giữ nguyên sản lượng, cổ phiếu của Air France – KLM tại thị trường Paris đã tăng 6,86%, lên thành 8,52 euro.

Các hãng xe vận tải vui mừng

Các hãng xe vận tải đường bộ, vốn có mức lãi rất eo hẹp, thậm chí còn bị lỗ, đã tiết kiệm được 318 triệu euro trong 12 tháng qua, theo số liệu của Liên đoàn vận tải đường bộ Pháp. Tuy nhiên, một số khách hàng cũng đòi các hãng vận tải phải giảm giá chuyên chở, do dầu giảm giá.

Các công ty dầu lửa gặp khó khăn

Giá dầu giảm có thể đe dọa một số đầu tư vốn rất tốn kém trong lĩnh vực nhiên liệu và trong trung hạn, ảnh hưởng đến khả năng cung ứng. Theo Tổ chức Năng lượng Quốc tế (AIE), «một số tập đoàn dầu lửa xem xét lại việc tham gia vào những dự án lớn, từ Canada cho tới Angola. Việc đầu tư chậm hoặc giảm sẽ tác động đến viễn cảnh cung ứng về lâu dài, thay vì ảnh hưởng đến sản xuất trong ngắn hạn ».

Việc dầu giảm giá không làm các tập đoàn dầu lửa tại Mỹ, từ bỏ các dự án đầu tư. Tại một số vùng, năng suất lại tăng lên do giảm được thời gian khoan, và chi phí khai thác một thùng dầu đá phiến không cao hơn 50 đô la. Tuy nhiên, một số công ty cũng cho biết sẽ giảm các dự án khoan và khai thác trong năm 2015.

Kết quả là các công ty dầu khí Châu Âu gặp khó khăn trên thị trường chứng khoán. Tại Paris, ngày 28/11 vừa qua, cổ phiếu của Total mất 4,58%, Technip giảm 2,98%. Trong vòng một năm, cổ phiếu của Total quay trở lại giá của cuối tháng 11/2013, tức là 44 euro. Cổ phiếu của Technip cũng giảm, từ 74 euro xuống 51 euro. Hầu như tất cả các tập đoàn lớn đều thông báo giảm đầu tư trong lĩnh vực thăm dò-sản xuất.

Nguy cơ mất ổn định chính trị tại một số nước

Thu nhập từ dầu lửa bị giảm làm tăng nguy cơ bất ổn chính trị tại một số nước xuất khẩu dầu lửa, không còn khả năng chi cho chính sách xã hội. Đó là trường hợp của Venezuela, Nigeria, Irak, Iran, Algéri, Libya. Các nước này chỉ đạt được cân đối thu chi ngân sách nếu giá một thùng dầu thô vượt qua mức 100 đô la. Điều này giải thích vì sao những nước nói trên, tại cuộc họp ở Vienna, muốn giảm sản lượng để đẩy giá dầu lên cao.

Nước Nga bị thiệt hại nặng

Hơn một nửa nguồn thu ngân sách của nước Nga đến từ xuất khẩu nhiên liệu. Giá dầu giảm diễn ra trong bối cảnh các luồng vốn ồ ạt ra khỏi nước Nga từ một năm nay và phương Tây trừng phạt Matxcơva do khủng hoảng Ukraina.

Mặc dù Nga có dự trữ ngoại tệ, nhưng việc đồng Ruble mất giá liên tục so vói đô la Mỹ và euro ngày càng làm cho người tiêu dùng Nga lo ngại. Theo một số nhà phân tích, Ả Rập Xê Út tìm cách duy trì giá thấp nhằm ngăn ngừa khả năng Nga và cả Trung Quốc đầu tư vào việc khai thác dầu khí đá phiến, vốn tốn kém hơn.

Rủi ro kinh tế : Hậu quả của tình trạng thoái lạm

Giá dầu giảm cũng làm giảm lạm phát một cách nhanh chóng. Theo chuyên gia Artus, tình trạng này có thể dẫn đến nguy cơ làm tăng lãi suất thực tế và thoái lạm tại một số quốc gia.

Xu hướng chuyển đổi nhiên liệu gặp khó khăn hơn.

Dầu giảm giá kéo theo khí đốt cũng hạ giá có thể làm cho chính phủ một nước ngừng hoặc giảm đầu tư phát triển các loại nhiên liệu thay thế, gián tiếp ảnh hưởng đến công cuộc đấu tranh chống biến đổi khí hậu.

Hôm qua, 01/12, trên thị trường New York, giá một thùng dầu thô WTI có lúc xuống còn 67,53 đô la, mức thấp nhất kể từ 5 năm qua, để rồi vươn lên được 69 đô la vào cuối phiên giao dịch. Giá một thùng dầu thô Brent cũng xuống tới 67,53 đô la, truớc khi tăng lên tới 72,54 đô la.

Các chuyên gia của Saxo Banque cho rằng, giá dầu có thể tự điều chỉnh đôi chút, nhưng xu hướng giảm mạnh, được quan sát thấy từ hồi tháng Sáu, sẽ còn tiếp tục trong những tuần tới. Thị trường dầu lửa chỉ có thể tái lập cân bằng nếu giảm sản lượng khoảng một triệu thùng mỗi ngày. Trong khi đó, OPEP chỉ xem xét lại sản lượng vào tháng 06/2015.