Tám dự án ODA tại Việt Nam bị WB đưa vào danh sách đen

-Dự án giao thông đô thị Hà Nội đứng đầu danh sách đen của WB. (Hình: TBKTSG)
-HÀ NỘI (NV) – Ngân Hàng Thế Giới (World Bank) vừa công bố danh sách đen (black list) – liệt kê các dự án ODA tại Việt Nam đã vay tiền của World Bank để thực hiện nhưng không đạt yêu cầu của tổ chức này.Trong danh sách vừa kể của World Bank (WB) có tám dự án đã được đưa vào danh sách đen nhiều năm song vẫn chưa hoàn tất, tỷ lệ giải ngân thấp.

Dẫn đầu là dự án giao thông đô thị thành phố Hà Nội: Nằm trong danh sách đen đã 60 tháng, thời gian thực hiện dự án đã 7 năm nhưng tỷ lệ giải ngân chỉ mới 30%. Kế đó là các dự án: Hiện đại hóa quản lý thuế; Phát triển năng lượng tái tạo; Hệ thống hiện đại hóa khu vực tài chính và quản lý thông tin; Ðại học Việt Ðức; Hỗ trợ quản lý rác thải; Quản lý rác thải công nghiệp; Hỗ trợ kỹ thuật chuẩn bị dự án.

Theo tờ Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn, tại một cuộc họp của chi nhánh WB ở Việt Nam, ông Keiko Sato – người phụ trách bộ phận quản lý danh mục đầu tư và thực hiện dự án của WB, cảnh báo, số lượng dự án trong danh sách đen đang tăng và các dự án đó càng ngày càng chậm có chuyển biến tích cực.

Ông Sato nhận định, các dự án ODA (tài trợ để hỗ trợ phát triển) trong danh sách đen của WB có nhiều nhược điểm giống nhau, chẳng hạn khởi động khi báo cáo khả thi chưa xong, việc thu hồi đất chưa sẵn sàng, thiếu sự đồng bộ về thiết kế và dự kiến kết quả, vốn đối ứng (vốn do Việt Nam bỏ ra) thiếu hoặc chậm trễ, thiếu rõ ràng về thẩm quyền nên việc ra các quyết định cần thiết khi dự án có vấn đề trở thành chậm chạp.

Theo ông Sato, sau Trung Quốc, Ấn Ðộ và Châu Phi, Việt Nam là khách hàng lớn thứ tư của WB. Tính đến năm nay, WB đang cho vay để thực hiện 52 dự án ODA tại Việt Nam, với tổng vốn cam kết cho vay khoảng 9.7 tỉ Mỹ kim. Tuy nhiên tỉ lệ giải ngân chỉ chừng 18.6%.

Ngoài tám dự án trong danh sách đen, trong 52 dự án ODA tại Việt Nam được WB tài trợ có tới 15.3% thuộc loại rủi ro cao.

Hồi trung tuần tháng trước, ở hội nghị “Tăng cường quản trị thúc đẩy phát triển tại Việt Nam,” WB từng công bố, Việt Nam xếp thứ hai về các khiếu nại tham nhũng. Trong 20 quốc gia có nhiều khiếu nại về tham nhũng nhất, Việt Nam chỉ thua Ấn Ðộ. Theo WB, đa số khiếu nại về tham nhũng tại Việt Nam mà họ nhận được liên quan đến các dự án giao thông và cấp nước, kế đó là các dự án nông nghiệp và năng lượng.

Lúc đó, ông Anders Hjorth Agerskov, đại diện của WB, cho biết thêm, khu vực Ðông Á-Thái Bình Dương là nơi có tỷ lệ dự án bị khiếu nại về gian lận, tham nhũng cao thứ hai trên toàn cầu (dẫn đầu là Châu Phi) và Việt Nam được coi là “điểm nóng” tại khu vực Ðông Á-Thái Bình Dương. Ðáng lưu ý là ông Agerskov nhấn mạnh, có thể những con số mà WB công bố vẫn chưa phản ánh toàn bộ thực tế.

Các chuyên gia cho rằng, điểm yếu nhất khiến tham nhũng tại Việt Nam trở thành nghiêm trọng và nan giải là lề lối quản lý những dự án sử dụng vốn ODA.

Trong ba thập niên vừa qua, Việt Nam nhận được các cam kết tài trợ trị giá khoảng 80 tỷ Mỹ kim. Phần lớn nguồn tiền khổng lồ này được phân bổ cho các dự án phát triển hạ tầng kinh tế như: phi trường, cảng biển, đường sá… Trên thực tế, những biểu hiện gian lận, tham nhũng tại các dự án đó đang khiến giới tài trợ lo ngại.

Tại hội nghị vừa kể, ông Trần Ðức Lượng, phó tổng thanh tra chính phủ Việt Nam, thú nhận, việc phát hiện, xử lý hối lộ-tham nhũng chưa tương xứng vì các dự án sử dụng vốn ODA thường có quy mô lớn, phức tạp về kỹ thuật và được thực hiện trong một thời gian dài với sự tham gia của nhiều bên.

Một nguyên nhân quan trọng khác khiến các dự án sử dụng vốn ODA thường phát sinh gian lận, hối lộ-tham nhũng là việc xem các khoản vay ODA như viện trợ không hoàn lại hoặc “đời mình chưa phải lo trả,” nên không chú trọng tới yêu cầu phải sử dụng khoản vốn đó sao cho có hiệu quả.

Viên phó tổng thanh tra chính phủ Việt Nam còn đề cập tới một nguyên nhân nữa là những nhân vật đứng đầu các bộ, ngành, địa phương lo ngại việc công bố, xử lý các sai phạm sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới quan hệ ngoại giao và chính sách hợp tác phát triển với giới tài trợ, thành ra chuyện chống gian lận, hối lộ-tham nhũng ở các dự án sử dụng vốn ODA không đến đâu. (G.Ð)