Lý Khắc Cường dưới bóng của nhân vật số 1 Trung Quốc

Thu Hằng

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường sau khi hội kiếntổng thống Pháp François Hollande tại điện Elysée ngày 30/06/2015.Reuters

Thủ tướng Lý Khắc Cường bắt đầu chuyến công du Pháp từ hôm qua, sau khi tham dự cuộc họp thượng đỉnh Liên Hiệp Châu Âu-Trung Quốc. Sáng nay, thủ tướng Lý Khắc Cường được thủ tướng nước chủ nhà tiếp đón tại điện Invalides và ăn trưa với tổng thống François Hollande. Chưa bao giờ một người đứng đầu chính phủ Trung Quốc lại được long trọng tiếp đón như vậy tại Pháp. Tờ Le Monde phác họa chân dung nhân vật số hai của Trung Quốc trong bài : « Thủ tướng Lý Khắc Cường dưới bóng của nhân vật số 1 Trung Quốc ».

Bài báo dẫn lại một nguồn tin ngoại giao Pháp cho biết lễ đón tiếp được tiến hành gần như đón một nguyên thủ quốc gia. Thực vậy, dù bị cái bóng của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đè nặng từ khi cả hai nhậm chức từ tháng 03/2013, thủ tướng Lý Khắc Cường vẫn đóng một vai trò chủ đạo trong công cuộc hiện đại hóa nền công nghiệp Trung Quốc và chính sách mở rộng tầm ảnh hưởng của nước này ra ngoài thế giới. Đây là cả hai lĩnh vực mà Pháp quyết tâm tham gia.

Nổi tiếng là người nồng nhiệt và trực tiếp hơn chủ tịch Tập Cận Bình, thủ tướng Lý Khắc Cường xông xáo trên nhiều mặt trận : chống tham nhũng, chống quan liêu, hay trì trệ trong các thủ tục hành chính. Điều này được thể hiện qua câu chuyện xảy ra vào tháng Năm vừa qua : ông phẫn nộ khi thấy một công dân Trung Quốc đi du lịch nước ngoài cần phải có một giấy chứng nhận rằng : « Mẹ của người đó phải đúng là bà ấy ». Ông phát biểu : « Tại sao các phòng ban hành chính lại có thể đưa ra nhiều thủ tục nhiêu khê với dân thường như vậy ? ». Ngoài ra, ông cũng quan tâm tới giá điện thoại quá cao hay đơn giản hóa thủ tục hành chính để phát triển các doanh nghiệp nhỏ (start-up).

Vào năm 2014, khi các nhà bình luận chính trị quốc tế thiên về khả năng ông Lý Khắc Cường sẽ đảm nhiệm thêm nhiệm kỳ thứ hai sau năm 2017, chiến lược chống tình trạng quan liêu của chủ nghĩa cộng sản đã nhận được tiếng vang từ công chúng. Đây là dấu hiệu cho thấy ông trau chuốt hình ảnh một nhà cải cách trong sạch, trái ngược với người anh trai của ông từ lâu là một trong những nhà quản lý thuộc lĩnh vực kinh doanh thuốc lá độc quyền của Nhà nước. Thủ tướng Lý Khắc Cường được tín nhiệm hơn sau khi kiểm soát được bong bóng bất động sản.

Ông xuất thân từ Đoàn Thanh niên Cộng sản, một tổ chức mà từ đó cựu chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã gây dựng được quyền lực của mình. Ban đầu, ông Lý Khắc Cường được dự định để nắm giữ cương vị quan trọng nhất của nhà nước Trung Quốc, song ông đã bị « hoàng tử đỏ » Tập Cận Bình vượt qua. Sau hai năm cùng điều hành đất nước, hơn bao giờ hết, thủ tướng Lý Khắc Cường giữ hình ảnh một nhà thực thi những định hướng tư tưởng và an ninh của đất nước được chủ tịch Tập Cận Bình đề ra. Theo một nhà quan sát Trung Quốc, lãnh đạo chính phủ Bắc Kinh đã « đặt đảng là trọng tâm » và hành xử như là « chủ sở hữu gia sản ». Trong khi đó, những người tiền nhiệm chỉ là những « quản gia ».

Tuy nhiên, thủ tướng Lý Khắc Cường vẫn tỏ ra bất lực trước sự đàn áp mạnh mẽ hơn và được tổ chức một cách hệ thống hơn dưới sự quản lý của ông Tập Cận Bình đối với những người sử dụng Internet và những nhà hoạt động xã hội dân sự, trong đó phải kể tới các luật sư.

Có bằng tiến sĩ Kinh tế tại đại học Bắc Kinh và một bằng cử nhân Luật, có lẽ ông là người có bằng cấp nhất trong hàng ngũ lãnh đạo Trung Quốc hiện nay. Tuy nhiên, theo nhà ly khai Vương Cẩm Đào (Wang Juntao), hiện đang tị nạn tại Hoa Kỳ, ông Lý Khắc Cường lại có trong tay « ít phương tiện hành động, về mặt chính trị, nhân sự hay thể chế » để đối mặt với một Tập Cận Bình luôn tìm cách « tái xây dựng hệ thống Nhà nước độc đảng và kiểm soát mọi lĩnh vực ».

Vẫn theo nhà ly khai này, « Lý Khắc Cường không phải là một chính trị gia có nhiều quyền. Ông sẽ theo Tập Cận Bình, dù người đứng đầu nhà nước có đưa ra những quyết định như nào đi chăng nữa. Nhưng trong thâm tâm, ông luôn nghĩ mình là người phản đối gay gắt nhất mô hình chính trị này ».

Pháp nỗ lực thu hút đầu tư Trung Quốc

Chuyến công du ba ngày tại Pháp của thủ tướng Lý Khắc Cường là cơ hội cho Pháp « sửa chữa » sự chậm trễ và đuổi kịp các quốc gia Châu Âu khác trong cuộc đua thu hút đầu tư Trung Quốc. Đây là thông tin được tờ Le Figaro phản ánh dưới tựa đề : « Pháp tăng cường nỗ lực để thu hút đầu tư Trung Quốc ». Còn nhật báo kinh tế Les Echos đăng tin : « Thủ tướng Trung Quốc công du để gia tăng đầu tư vào Pháp ».

Tờ Les Echos nhận định, thủ tướng Lý Khắc Cường tới Pháp cùng với 200 doanh nghiệp Trung Quốc, vì nhu cầu trong nước đã thay đổi. Trong khi đó, đầu tư vào khu vực đồng euro đang trong thời kỳ thoát khỏi khủng hoảng sẽ thu về được lợi nhuận nhanh hơn. Ngoài ra, còn phải tính tới việc đồng euro giảm giá và cuộc khủng hoảng cũng là những điều kiện thuận lợi cho đầu tư. Đầu tư vào Pháp rơi vào đúng thời điểm khi Paris liên tục đưa ra nhiều động thái tích cực để thu hút nguồn vốn Trung Quốc.

Tờ Le Figaro nhận định, thủ tướng Lý Khắc Cường sẽ có cảm giác như đang ở nhà khi đặt chân tới sân bay Toulouse-Blagnac vào thứ Năm tới, vì 49,9% vốn của sân bay này thuộc quyền sở hữu của một tổ hợp do chính quyền tỉnh Sơn Đông quản lý. Chính phủ Pháp hy vọng, sau chuyến thăm cơ sở sản xuất máy bay Airbus, sẽ ký được một hợp đồng bán cho Trung Quốc khoảng 50-70 chiếc máy bay Airbus A330, với tổng trị giá lên tới 16 tỉ đô la.

Cả tổng thống François Hollande và thủ tướng Manuel Valls sẽ cố gắng để có thể đạt được các thỏa thuận về nguyên tử. Trong khi lĩnh vực này đang rơi vào khủng hoảng tại Pháp, thì Trung Quốc công bố nhiều dự án đầy tham vọng mới trong những tháng gần đây. Tháng Năm vừa qua, Trung Quốc đã tiến hành xây dựng một lò phản ứng thế hệ thứ ba hoàn toàn do quốc gia này thiết kế, với tham vọng sẽ xuất khẩu ra thế giới.

Theo một bản tổng kết của Baker & Mackenzie, công bố hồi tháng Hai vừa qua, năm 2014, Pháp không nằm trong danh sách 5 nước Châu Âu thu hút được đầu tư Trung Quốc. Vì vậy, chính phủ Pháp cần phải khẩn trương. Các sân bay không còn được coi là những khu « chiến lược », Paris đang tính đến những hợp đồng chuyển nhượng khác, liên quan tới kho cảng, bến bãi, theo mô hình chuyển nhượng như trường hợp sân bay Toulouse-Blagnac.

Vì hiện nay các tập đoàn thương mại điện tử lớn như Alibaba đang tìm kiếm kho bãi để nhập hàng từ Châu Âu về Trung Quốc. Cũng vì mục đích thông thương và phát triển cơ sở hạ tầng giao thông-vận tải nối liền hai châu lục Á-Âu, mà dự án « Con đường Tơ lụa Mới » được hình thành. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi thủ tướng Lý Khắc Cường sẽ dừng chân ở Marseille để thăm tòa tháp trụ sở của hãng vận tải biển CMA-CGM, hiện đang nắm giữ gần 10% thị trường vận tải container tại Trung Quốc.

Một thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội tại Bắc Kinh nhận định : « Đầu tư vào Châu Âu cho phép Trung Quốc khẳng định vị thế cường quốc kinh tế mới, tiếp thu được công nghệ, đồng thời cải thiện quan hệ với các chính phủ ». Tuy nhiên, Bắc Kinh tập trung chủ yếu vào các dự án cho phép nước này tiếp nhận một công nghệ hay một nhãn hiệu, như trường hợp công ty Phục Tinh (Fosun) mua lại 7% câu lạc bộ Club Med của Pháp, hơn là đầu tư liều lĩnh.