Khế ước xã hội là một thỏa thuận ngụ ý giữa người được cai trị và người cai trị (chính phủ). Khái niệm này được dựa trên ý tưởng lý thuyết rằng các chính phủ hoặc nhà cầm quyền là hợp pháp nếu họ có sự đồng ý của người được cai trị. Do đó, một khế ước xã hội là sự thỏa thuận, theo đó một chính phủ được người dân cấp thẩm quyền để cai trị họ. Lý thuyết khế ước xã hội là một lý thuyết chính trị chiếm ưu thế trong lịch sử hiện đại của phương Tây, lần đầu tiên được giải thích kỹ bởi Thomas Hobbes và được giải thích thêm và sửa đổi bởi John Locke và Jean-Jacques Rousseau.
Lý thuyết khế ước xã hội xuất hiện trong tác phẩm Leviathan của Thomas Hobbes, dựa trên hai giả định. Thứ nhất là, tất cả mọi người đều có tính tư lợi và chỉ hành động theo động cơ để cải thiện tình cảnh của chính họ, mà sẽ dẫn đến một tình trạng đấu tranh triền miên. Thứ hai, con người là nhân vật có lý trí, có khả năng nhận định các quyết định nào sẽ phục vụ tốt nhất cho lợi ích của họ Những giả thiết này dẫn đến nhận thức rằng con người hành động hợp lý vì lợi ích của họ sẽ muốn phục tùng một chính quyền để đạt được hòa bình và sống trong một xã hội dân sự.
Hobbes đưa ra hai thành tố rõ ràng của một khế ước xã hội. Thứ nhất, con người phải đồng ý tập thể để hình thành một xã hội có tổ chức, trong đó họ từ bỏ tình trạng vô chính phủ, hoặc thiếu trật tự, mà vốn hiện diện ở trạng thái tự nhiên. Thứ hai, họ phải đồng ý để tồn tại dưới pháp luật chung và tạo ra một chính phủ hoạt động như một cơ chế để thực thi hợp đồng và pháp luật của mình.
Biện minh của John Locke về một khế ước xã hội trong Hai Luận văn về Chính phủkhác rất nhiều bởi vì ông không không xem con người ở trong một tình trạng đấu tranh triền miên. Thay vào đó, Locke xem con người có đạo đức. Con người ở trong tình trạng vô tổ chức và tự do làm những gì họ thích. Nhưng đạo đức ngăn họ khỏi tình trạng đấu tranh triền miên mà Hobbes nêu ra. Chiến tranh xảy ra bởi vì con người tìm cách ăn cắp hoặc nô lệ nhau. Bởi vì không có chính quyền dân sự hoạt động, con người phải bảo vệ cuộc sống của mình, từ đó khởi đầu chiến tranh mà rất có khả năng sẽ tiếp diễn.
Để tránh sự tan rã không thể tránh khỏi này, con người phải thỏa thuận để hình thành một xã hội và thỏa thuận được cai quản. Locke cũng truyền đạt rằng người được cai quản có quyền nổi loạn chống lại người cai trị khi họ trở thành chuyên chế. Kẻ cai trị chuyên chế tạo ra một tình trạng chiến tranh với người dân của họ, buộc người dân phải phòng vệ bản thân và bắt đầu tạo ra một chính quyền mới. Ý tưởng của Locke đã được sử dụng để biện minh cho cuộc cách mạng Pháp và Mỹ. Tương tự như vậy, ý tưởng của ông cũng đã hỗ trợ trong việc định hình các hiến pháp của nhiều quốc gia.
Trong tác phẩm của mình Khế ước xã hội, Jean-Jacques Rousseau phác thảo một hợp đồng dựa trên chủ quyền của nhan dân. Giải thích của Rousseau về khế ước xã hội đối kháng với các khái niệm cá nhân mà Hobbes và Locke truyền bá. Theo Rousseau, nếu một người quyết định lựa chọn lợi ích của trên lợi ích tập thể, họ phải bị ép buộc để lựa chọn cái tốt nhất cho toàn xã hội.
Wise Geek
Xem thêm: KHẾ ƯỚC XÃ HỘI của J.ROUSSEAU
Bản tiếng Việt trích từ Một góc của tôi
Hobbes đưa ra hai thành tố rõ ràng của một khế ước xã hội. Thứ nhất, con người phải đồng ý tập thể để hình thành một xã hội có tổ chức, trong đó họ từ bỏ tình trạng vô chính phủ, hoặc thiếu trật tự, mà vốn hiện diện ở trạng thái tự nhiên. Thứ hai, họ phải đồng ý để tồn tại dưới pháp luật chung và tạo ra một chính phủ hoạt động như một cơ chế để thực thi hợp đồng và pháp luật của mình.
Biện minh của John Locke về một khế ước xã hội trong Hai Luận văn về Chính phủkhác rất nhiều bởi vì ông không không xem con người ở trong một tình trạng đấu tranh triền miên. Thay vào đó, Locke xem con người có đạo đức. Con người ở trong tình trạng vô tổ chức và tự do làm những gì họ thích. Nhưng đạo đức ngăn họ khỏi tình trạng đấu tranh triền miên mà Hobbes nêu ra. Chiến tranh xảy ra bởi vì con người tìm cách ăn cắp hoặc nô lệ nhau. Bởi vì không có chính quyền dân sự hoạt động, con người phải bảo vệ cuộc sống của mình, từ đó khởi đầu chiến tranh mà rất có khả năng sẽ tiếp diễn.
Để tránh sự tan rã không thể tránh khỏi này, con người phải thỏa thuận để hình thành một xã hội và thỏa thuận được cai quản. Locke cũng truyền đạt rằng người được cai quản có quyền nổi loạn chống lại người cai trị khi họ trở thành chuyên chế. Kẻ cai trị chuyên chế tạo ra một tình trạng chiến tranh với người dân của họ, buộc người dân phải phòng vệ bản thân và bắt đầu tạo ra một chính quyền mới. Ý tưởng của Locke đã được sử dụng để biện minh cho cuộc cách mạng Pháp và Mỹ. Tương tự như vậy, ý tưởng của ông cũng đã hỗ trợ trong việc định hình các hiến pháp của nhiều quốc gia.
Trong tác phẩm của mình Khế ước xã hội, Jean-Jacques Rousseau phác thảo một hợp đồng dựa trên chủ quyền của nhan dân. Giải thích của Rousseau về khế ước xã hội đối kháng với các khái niệm cá nhân mà Hobbes và Locke truyền bá. Theo Rousseau, nếu một người quyết định lựa chọn lợi ích của trên lợi ích tập thể, họ phải bị ép buộc để lựa chọn cái tốt nhất cho toàn xã hội.
Wise Geek
Xem thêm: KHẾ ƯỚC XÃ HỘI của J.ROUSSEAU
Bản tiếng Việt trích từ Một góc của tôi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét