Kinh tế Trung Quốc đối mặt với nguy cơ « hạ cánh phũ phàng »

Một công trường ở Thượng Hải. Ảnh ngày 5/03/ 2015.Reuters/路透社

Sau một mùa hè nhiều chao đảo, Bắc Kinh tìm cách làm dịu các mối lo ngại về sự hụt hơi của nền kinh tế, nhưng theo giới phân tích, các biện pháp mà chính phủ đưa ra chưa mang lại kết quả, chương trình cải cách bị sa lầy và việc điều chỉnh giảm tăng trưởng gây ra nhiều « đau đớn ».

Cách nay mới có 6 tháng, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã công bố mục tiêu tăng trưởng vào khoảng 7% trong năm nay, có nghĩa là giảm rõ nét, và được coi là chuẩn mực mới.

Tăng trưởng của nền kinh tế thứ hai thế giới đã trượt từ 7,3% trong năm 2014, mức thấp nhất từ 25 năm qua, xuống còn 7% trong quý 1 và 2 năm nay.


Từ đó, các chỉ số kinh tế ảm đạm liên tục xuất hiện và từ giữa tháng Sáu đến nay, chỉ số trên các thị trường chứng khoán Trung Quốc tuột giảm hơn 30%.

Việc phá giá đồng nhân dân tệ, bị coi là nhắm thúc đẩy xuất khẩu, đã gây ra nhiều căng thẳng và chao đảo trên thị trường tài chính quốc tế.

Thế nhưng, hôm thứ Năm, 10/09, Thủ tướng Lý Khắc Cường tuyên bố là Trung Quốc làm chủ được tình hình. Ông nhấn mạnh : « Trong trường hợp có những tín hiệu cho thấy nền kinh tế đi vượt ra ngoài đường biên phù hợp, chúng tôi có những phương tiện phù hợp để hành động… Sẽ không có hạ cánh phũ phàng ».

Đúng là Bắc Kinh liên tiếp đưa ra nhiều biện pháp tái thúc đẩy tăng trưởng – nhưng cho đến nay chưa mang lại hiệu quả và đang phải đối mặt với nguy cơ không thực hiện được lời hứa tiến hành các cải cách để thị trường được tự do hơn.

Mùa hè vừa qua, Bắc Kinh đã can thiệp ồ ạt để ngăn chặn sự tuột giảm của chỉ số chứng khoán – chi ra 234 tỷ đô la để mua lại các cổ phần – vẫn tiếp tục kín đáo thao túng để duy trì tỷ giá nhân dân tệ.

Theo ông Chương Gia Đôn (Gordon Chang), một chuyên gia phân tích độc lập, được AFP trích dẫn : « Không có gì hoạt động cả. Giới lãnh đạo chỉ có làm chậm nhịp độ suy giảm (của nền kinh tế), nhưng không thể đảo ngược được xu thế ». « Giới kỹ trị Trung Quốc tỏ ra không có năng lực và không có ý thức » về việc này.

Trong tháng Tám vừa qua, Trung Quốc đã tiến hành đợt giảm lãi suất lần thứ 5 trong vòng 10 tháng và nới lỏng phương pháp tính tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với các ngân hàng, để khuyến khích việc cấp tín dụng. Mặt khác, Bắc Kinh cũng tăng cường quản lý các khoản chi công và đầu tư hạ tầng cơ sở, hữa hẹn giảm thuế trên diện rộng.

Do vậy, theo một số chuyên gia, có nhiều khả năng giảm được nguy cơ nền kinh tế « hạ cánh phũ phàng ».

Đối với giáo sư Trương Quân (Zhang Jun), thuộc đại học Phục Đán (Fudan) ở Thượng Hải, thì « chính phủ vẫn còn khả năng hành động », nhưng « nguy cơ (hạ cánh phũ phàng) vẫn tồn tại ». Tất cả sẽ phụ thuộc vào cách thức chính phủ sử dụng các phương tiện có trong tay. Ông cho rằng cần phải giảm bớt nợ cho các doanh nghiệp và chính quyền địa phương.
Thực ra, trong sáu tháng đầu năm nay, tất cả các ngân hàng thương mại Trung Quốc đều nói đến việc tăng rõ nét các khoản tín dụng có nhiều rủi ro – tức là nguy cơ mất khả năng thanh toán – bởi vì các doanh nghiệp Trung Quốc phải đối mặt với tình hình kinh tế ảm đạm.

Trong bối cảnh đó, theo chuyên gia Lưu Lợi Cương (Liu Li-Gang), thuộc ngân hàng ANZ, « các ngân hàng có thể tỏ ra không hồ hởi cấp tín dụng cho nền kinh tế thực ». Hậu quả là nền kinh tế có thể rơi vào vòng luẩn quẩn « suy giảm kinh tế - thoái lạm ». Cần phải có những chính sách năng động để giảm thiểu mối nguy cơ này.

Theo ngân hàng đầu tư China International Capital Corp, Trung Quốc có thể huy động ít nhất là 1200 tỷ nhân dân tệ (188 tỷ đô la) trong vòng ba năm để hỗ trợ ngân sách. Mức hỗ trợ này thấp hơn rất nhiều so với kế hoạch tái thúc đẩy tăng trưởng 4000 tỷ nhân dân tệ, sau khi xẩy ra cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Giờ đây, Trung Quốc đang phải trả giá cho kế hoạch đó : sự hỗ trợ ồ ạt của chính phủ đã làm tăng vọt mức nợ của khu vực công và tư và thổi phồng bong bóng thị trường bất động sản. Chính vì thế, Bắc Kinh tuyên bố muốn tránh tái diễn một kế hoạch như vậy.

Ông Lỗ Chánh Ủy (Lu Zhengwei), thuộc Industrial Bank bình luận : « Rủi ro lớn nhất của Trung Quốc xuất phát từ những bước đi sai lầm trong chính sách kinh tế », gây mất ổn định đối với các nhà đầu tư và người tiêu dùng.

Theo chuyên gia này, để chinh phục lại lòng tin, chính quyền cần « đẩy mạnh cải cách về khả năng chuyển đổi của nhân dân tệ…Chính phủ phải tôn trọng lô-gích của thị trường chứ không phải ngăn cản thị trường ».

Chuyên gia Andy Rothman, thuộc Quỹ Matthews Asia bổ sung : « Các can thiệp hỗ trợ thị trường chứng khoán tỏ ra vụng về, không đúng lúc và vô ích. May thay, giới lãnh đạo đã hiểu được điều này và người ta có thể hy vọng là họ sẽ lập lại những sai lầm đó »./Đức Tâm (RFI)