Những điểm đáng suy ngẫm từ kết luận của ông Thủ Tướng Dũng về vụ việc cưỡng chế thu hồi đất tại Tiên Lãng

Trương Đình Trung

Từ kết luận của ông Thủ Tướng Dũng có thể rút ra những điểm đáng suy ngẫm sau đây:

1. Hệ thống luật đất đai hiện nay của Việt Nam là kết quả của mối mâu thuẫn giữa một bên là nền kinh tế thị trường (tuy rằng người ta cố che đậy bằng cụm từ đi kèm “định hướng XHCN”) và bên kia là chế độ công hữu đất đai. Căn bản của kinh tế thị trường là sự tư hữu. Kinh nghiệm lịch sử thế giới cho thấy rằng chỉ có chế độ tư hữu tư liệu sản xuất nói chung, và đất đai nói riêng, là phù hợp và tạo hiệu quả cao đối với quá trình tích lũy tư bản, cần thiết để chuyển mình từ nền kinh tế nông nghiệp qua kinh tế công nghiệp hoá.

Quyền tư hữu, tuy là yếu tố góp phần không nhỏ tạo ra bất công xã hội, là nền tảng cuả tự do và dân chủ. Không thể có dân chủ khi quyền tư hữu không được thừa nhận hoặc chỉ được thừa nhận một nửa.

2. Lời kiến nghị của ông Thủ Tướng về giảm nhẹ án cho ông Vươn biểu hiện hai điều:

Một là sự không độc lập của ngành Tư Pháp Việt Nam. Ở các quốc gia tân tiến và dân chủ, Thủ Tướng là người đứng đầu về Hành Pháp không được phép can dự vào thẩm quyền xét xử của Toà Án. Ngay cả Tổng Thống của cường quốc số một thế giới là Mỹ cũng không bao giờ có một tuyên bố nào, ngay cả là đề nghị, về công việc xét xử của các quan toà.

Điểm nữa là kiến nghị giảm nhẹ án như vậy, lấy lý do là vì những quyết định không đúng của cơ quan công quyền huyện Tiên Lãng khiến ông Vươn phạm pháp, biểu hiện sự tùy tiện và thiếu ý thức thượng tôn luật pháp của giới chức cao cấp. Một người không thể lấy cớ rằng vì người khác làm sai, hoặc viên chức chính quyền làm sai, rồi tự ý hành xử theo ý riêng, ngang nhiên vi phạm luật pháp. Bởi vì nếu ai cũng tự ý hành xử theo tiêu chuẩn công lý riêng của mình thì còn gì là trật tự xã hội và giá trị của hệ thống pháp lý? Tiếng Anh có một câu nói giản dị, nhưng thâm thuý; đó là: “Two wrongs don’t make a right”. Hai điều sai không làm nên một điều đúng. Từ gốc độ luật pháp hiện hành ở Việt Nam mà xét, việc cơ quan công quyền Tiên Lãng làm sai thì đã đành, nhưng việc ông Vươn chống trả, nổ súng bắn nhân viên thi hành phận sự lại là một việc sai trái khác. Cả hai đều sai, nhưng không thể lấy cái sai này bào chữa cho cái sai kia. Vấn đề là phải nghiêm trị cả hai theo đúng luật pháp.

Chỉ có một ngoại lệ có thể giúp biện minh cho hành vi của ông Vươn; đó là ông Vươn, cùng đông đảo người dân Việt Nam đang khiếu kiện về đất đai, đồng loạt không thừa nhận hệ thống pháp luật hiện nay của Việt Nam, cùng nhau vùng lên làm cách mạng, xoá bỏ chính thể hiện thời, xây dựng chế độ mới với hệ thống pháp luật mới.

Nói cách khác, vấn đề đất đai ở Việt Nam, nếu không được xử lý đúng bằng một hệ thống pháp luật mới hoàn hảo hơn, sẽ là một trong những mầm móng bất ổn xã hội lớn trong thời gian tới.

3. Kết luận của ông Thủ Tướng Dũng phần nào cho thấy giới lãnh đạo Việt Nam đã nhận thức được sự nghiêm trọng của vấn đề đất đai hiện nay cùng những hậu quả của nó. Dù vậy những biện pháp ông Dũng nêu ra chỉ là một phản ứng cấp thời, có tính cách chắp vá. Giải pháp trường kỳ phải là nỗ lực xây dựng một nền pháp luật tiến bộ hơn. Nền pháp luật mới đó, ngoài những điểm khác, phải có ít nhất hai điều. Một là ngành Tư Pháp phải được độc lập, hoàn toàn thoát ra khỏi sự kiểm soát của Đảng, và sự chi phối của hai ngành quyền lực còn lại. Hai là phải mạnh dạn xoá bỏ chế độ công hữu đất đai, chuyển qua tư hữu hoàn toàn để phù hợp với xu hướng kinh tế hiện thời.

Để tránh bị cách mạng (revolution) gây hỗn loạn, tốt nhất nên chọn sự tiến hoá (evolution), đặc biệt là sự tiến hoá của Luật pháp để dần dần thích nghi với biến chuyển của lịch sử và của xã hội.

Trương Đình Trung

Theo: Dân Luận