Trung Quốc-những khía cạnh xấu xí của một cường quốc

Song Chi.

Chỉ trong vòng 4 thập niên, Trung Quốc đã thay đổi từ một nước vẫn thuộc loại nghèo trở thành cường quốc kinh tế thứ hai trên thế giới. Và cùng với sự lớn mạnh về kinh tế, sự đầu tư tăng tốc vào quân sự, quốc phòng, các thế hệ lãnh đạo đảng và nhà nước cộng sản TQ càng lúc càng tự tin, tiếng nói của họ trên thế giới càng ngày càng bộc lộ cái vị thế nước lớn, mạnh về tiền, tham vọng bành trướng của họ cũng ngày càng rõ rệt hơn. Không những thế, họ còn khuyến khích, thậm chí kích động tinh thần tự tôn dân tộc trong nhân dân, khiến một bộ phận người dân cũng bắt đầu có những ảo tưởng về sức mạnh của TQ, về khả năng vượt qua Hoa Kỳ để trở thành cường quốc số một lãnh đạo toàn cầu trong một tương lai rất gần.

Tuy nhiên, giữa thời buổi mà thế giới trở nên quá nhỏ bé, chẳng quốc gia nào có thể che dấu được mọi thông tin, mọi vấn đề của nước mình, TQ cũng vậy. Và từ những thông tin, sự kiện được phơi bày ra hàng ngày hàng giờ, hình ảnh một cường quốc mạnh mẽ, giàu có, ổn định về mặt chính trị-xã hội, một cường quốc thân thiện, “trỗi dậy trong hòa bình”…như cái cách mà Bắc Kinh muốn thế giới nghĩ/hiểu về TQ lại không được như thế, thậm chí trái ngược.

Ảo tưởng về sự ổn định chính trị, sức mạnh nội tại của đảng và nhà nước cộng sản TQ đã nhiều lần bị phá vỡ, gần đây nhất là hai vụ bê bối chính trị xảy ra liên tiếp trong một thời gian ngắn, bắt đầu một cách hết sức tình cờ bởi hai nhân vật khác nhau cùng chạy trốn vào Tòa Đại sứ Mỹ, Tổng lãnh sự quán Mỹ ở TQ, cùng cầu xin sự giúp đỡ của chính phủ Mỹ.
Người thứ nhất, phó thị trưởng kiêm giám đốc công an Trùng Khánh Vương Lập Quân (Wang Lijun) lẻn tìm đến tòa tổng lãnh sự Mỹ ở Thành Ðô vào tháng Hai năm nay, dẫn đến sự sụp đổ của một trong những nhân vật đầy quyền lực, ngôi sao đang lên trong tập đoàn lãnh đạo tối cao ở Trung Quốc-Bí thư đảng ủy Trùng Khánh Bạc Hy Lai (Bo Xilai), là một vụ động đất chính trị thực sự. Ba tháng sau, nhà hoạt động nhân quyền, luật sư mù Trần Quang Thành (Chen Guangcheng) đã đào thoát khỏi sự quản thúc tại gia ở tỉnh Sơn Đông và chạy tới Sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh. Từ hai cuộc chạy trốn này, những khía cạnh khác của hệ thống chính trị độc đảng độc tài công an trị ở TQ một lần nữa bị phơi bày- sự bất ổn, không minh bạch, những cuộc đấu đá; quyền lực vô hạn tạo cơ hội cho những tội ác kinh khủng trong hậu trường chính trị; số phận những con người tử tế bị khủng bố, vây hãm, xéo nát trong một guồng máy tàn bạo từ trên xuống dưới…
Thêm hai vụ bẽ mặt, ê chề cho nhà cầm quyền TQ trước Hoa Kỳ và thế giới. Nhưng với người dân TQ, nếu đang sống trong nước thì chắc sẽ không biết rõ bao nhiêu nội tình của hai sự việc này, cũng như tất cả những vụ “xấu mặt” khác của chính phủ của họ. Bắc Kinh, như người ta quá hiểu, có trăm ngàn cách để bưng bít, bẻ quẹo thông tin đối với nhân dân.
Trong khi những vụ bê bối chính trị đang xảy ra, thì trên biển Đông, kể từ tháng Tư, vụ đụng độ giữa Trung Quốc và Philippines ở khu vực bãi cạn Scarborough lại cho thế giới thấy rõ hơn tính hung hăng, hiếu chiến, nói một đằng làm một nẻo của Bắc Kinh.
Nhìn một cách khách quan từ bên ngoài, ai cũng thấy TQ đã hoàn toàn sai trong vụ đụng độ này. Từ việc 8 tàu đánh cá của Trung Quốc đánh bắt cá ở khu vực bãi cạn Scarborough mà trên thực tế, chỉ cách cách đảo Luzon của Phi 230 km nhưng lại cách vùng duyên hải Hoa Lục 1.200 km. Khi tàu chiến lớn nhất của Philippine đến khu vực để kiểm tra tàu thuyền Trung Quốc, chưa kịp hành động thì hai tàu hải giám của Trung Quốc đã nhanh chóng xuất hiện để ngăn không cho Philippine bắt giữ các ngư dân của họ. Vụ việc còn chưa được giải quyết thì sau đó, tàu nghiên cứu khảo cổ của Philippine lại “tố” bị tàu hải giám và máy bay tuần tra Trung Quốc quấy nhiễu và ngăn cản không cho làm nhiệm vụ ở bãi cạn Scarborough. Mọi chuyện cứ thế càng lúc càng căng, kéo dài cho đến nay.
Thật ra việc ngư dân TQ ngang nhiên đánh bắt cá tại những vùng lãnh hải thuộc chủ quyển của nước khác đã không còn là chuyện lạ gì. Thỉnh thoảng người ta lại đọc thấy những tin tức như Nhật Bản, Hàn Quốc bắt giữ ngư dân TQ đánh cá trái phép, đôi khi ngư dân TQ còn tấn công ngược lại, như vụ “Ngư phủ Trung Quốc tấn công tuần duyên Hàn Quốc khi bị chận bắt vì đánh cá trái phép” (RFI) ngày 30.4.2012 mới đây. Còn chuyện ngư dân Trung Quốc ngang nhiên đánh bắt hải sản trái phép trên vùng biển của VN thì là chuyện thường ngày, chỉ có điều cách xử lý của nhà nước VN “khác” hẳn với các nước khác, báo chí thì cũng không được đưa tin nhiều về những vụ như vậy mà thôi!
Trong vụ Scarborough, càng theo dõi diễn biến của vụ việc, người ta càng thấy chính TQ mới là bên hùng hổ, ỷ mạnh hiếp yếu, ỷ nước lớn bắt nạt nước nhỏ, khi đưa cả mấy chục chiếc tàu các loại đến khu vực tranh chấp trong lúc Philippines chỉ có hai tàu neo đậu tại đây; sử dụng truyển thông lớn tiếng đòi sử dụng vũ lực, gây chiến tranh với nước láng giểng nhỏ yếu hơn rất nhiều lần; trả đũa bằng cách thi hành những biện pháp trừng phạt kinh tế với Philippines như ngừng tour du lịch đến Philippines, ngừng nhập khẩu hoa quả Philippines v.v…
Cũng giống như đối với VN lâu nay, ngôn ngữ trên các phương tiện truyền thông của TQ thì rất hiếu chiến, khinh thường nước nhỏ. Hàng loạt tướng lĩnh TQ thông qua các diễn đàn của CCTV, Tân Hoa Xã, Nhân Dân nhật báo, Giải phóng quân đã bày tỏ những quan điểm hết sức hiếu chiến đối với Philippines, thậm chí còn ám chỉ luôn cả các nước khác có tranh chấp với TQ trên biển Đông. Không chỉ hiếu chiến, mà còn ngược ngạo nói lấy được khi trong bài phát biểu tại Liên hiệp các hội hữu nghị nhân dân Trung Quốc sáng 15.5, Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc, ông Đới Bình Quốc (Dai Bingguo) còn bảo Philippines ăn hiếp Trung Quốc!! (“Căng thẳng biển Đông, Đới Bỉnh Quốc: “Philippines ăn hiếp Trung Quốc”, báo Giáo dục VN).
Một mặt, lúc nào TQ cũng tuyên truyền với thế giới về sự “trỗi dậy hòa bình”, về sự nhân nhượng, khiêm nhường của nước này đối với các nước láng giềng nhỏ bé hơn nhưng khi có chuyện, như vụ Philippines, chưa gì họ đã đưa đủ loại tàu hải giám, ngư chính, tàu chiến, tên lửa…sẵn sàng cho một trận chiến tranh.
Thế giới thấy gì về TQ qua một vụ đụng độ với láng giềng này? Rằng đó là một nước lớn nhưng hành xử chưa xứng tầm nước lớn, thường có tham vọng và tranh chấp về lãnh thổ lãnh hải với nước khác, thói hung hăng, lu loa, sẵn sàng làm ngược lại những điều họ vẫn thường xuyên tuyên bố…Thế giới còn thấy gì nữa? Rằng TQ chưa thật sự mạnh mẽ như nước này vẫn cố tỏ ra, cũng không thật sự tự tin vào lẽ phải của mình trong những vụ tranh chấp về chủ quyền, bởi nếu ngược lại, hoặc TQ đã đánh cho Philippines một trận chứ không dọa suông, hoặc chấp nhận đưa vụ việc ra tòa án quốc tế như yêu cầu của phía Philippines.
Một khía cạnh khác, cũng làm cho “khuôn mặt” của TQ bị lem luốc không kém là những vụ tai tiếng từ bao lâu nay về chất lượng hàng hóa, lương tâm đạo đức của người kinh doanh. Từ lâu thế giới đã nghe tiếng TQ trong những vụ bê bối dính tới độ an toàn thực phầm, hàng hóa, từ vụ sữa nhiễm melamine, giá sống và đậu đũa gây ung thư, heo siêu nạc nuôi bằng “bột tạo nạc”, gạo nhiễm cadmium…
Một vụ khác cũng chấn động dư luận là vụ thuốc bổ làm từ thịt thai nhi bắt nguồn từ sự điều tra, lên tiếng của truyền thông và cả cảnh sát Hàn Quốc. (“Hàn Quốc thu giữ hàng ngàn viên thuốc thịt thai nhi từ Trung Quốc”, Báo Dân Trí). Trước đó, “Ngày 6-8-2011, Đài truyền hình SBS – một trong ba đài truyền hình lớn nhất Hàn Quốc – đã cho phát sóng một đoạn phóng sự gây chấn động dư luận. Đoạn ghi hình cho thấy một số bệnh viện của Trung Quốc đã bán thi thể các thai nhi sinh non hoặc bị nạo thai cho các cơ sở bào chế loại dược liệu “thuốc thịt người”. SBS gọi đây là “tội ác phản nhân loại”. (“Thuốc thịt người” của Trung Quốc chấn động dư luận“, báo Tuổi Trẻ).
Còn VN, đất nước láng giềng có chung đường biên giới phía Bắc với TQ thì lãnh đủ loại hàng hóa thực phẩm độc hại tuồn qua theo những con đường nhập lậu khác nhau. Nào thịt thối, rau củ nhiễm chất độc, huyết vịt giả rất có hại cho gan và thận, tai lợn giả làm bằng chất gây ung thư, bắp cải có phun chất ướp xác formol…
Thương lái TQ thì tha hồ qua làm ăn mua bán với bà con nông dân, ngư dân VN và làm cho bà con điêu đứng không dưới hàng chục lần. Từ những vụ mua móng guốc trâu bò, mua ốc bươu vàng, ồ ạt thu mua nguyên liệu nông hải sản…trước kia cho đến mới đây là vụ thương lái TQ quỵt nợ tiền mua cua của người dân tại tỉnh Cà Mau lên tới hơn 10 tỷ đồng, vụ ngưng thu mua khoai lang đột ngột khiến người dân miền Tây “chết đứng”- một chiêu trò rất cũ, đã được họ xài rất nhiều lần trong nhiều mặt hàng khác nhau nhưng không hiểu sao bà con vẫn không cảnh giác, cứ bị hoài. Hồ sơ những kiểu làm ăn lửa đảo này rất nhiều mà bài báo “Cạch mặt thương lái TQ”, báo Người Lao Động chỉ mới kể ra một phần. Trách bà con nông/ngư dân một phần thì ta càng thương họ và trách nhà nước VN mười phần, bởi chính sự quản lý lỏng lẻo, không có những biện pháp, chính sách hữu hiệu để ngăn chặn thương lái nước ngoài làm ăn lừa đảo hoặc hỗ trợ cho nông dân của nhà nước VN đã góp phẩn gây ra tình trạng này.
Chưa kể, ngày 19.5.2012, báo cáo thường niên của Lầu Năm góc trình lên Quốc hội Mỹ tố cáo TQ đã sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau để hiện đại hóa quốc phòng, canh tân quân đội, từ mua hay “ăn cắp”, sao chép những bí mật công nghệ quân sự của Mỹ và phương Tây qua những hoạt động gián điệp trên không gian ảo….(“Bắc Kinh mua hay đánh cắp công nghệ Tây phương để canh tân quân đội”, RFI).
Nói tóm lại, hình ảnh của “cường quốc” TQ trong mắt thế giới (nhất là, trong cái nhìn của những nước láng giềng vì ở gần nên quá hiểu nước này), là một hình ảnh chẳng có gì đẹp đẽ, nếu không muốn nói, hoàn toàn ngược lại.
Nếu cứ tiếp tục con đường phát triền, cung cách phát triển như hiện nay, thì TQ còn xa lắm mới thu phục thiện cảm của các nước, tạo dựng được quyền lực mềm (soft power) với thế giới. Không những thế, khả năng tự sụp đổ của đảng và nhà nước cộng sản TQ là rất cao, khi mà ngay trong một quốc gia độc tài có khả năng kiếm soát thông tin, tư tưởng rất cao như vậy, lại có thể lan truyền những thông tin/tin đồn kiểu như “Lãnh đạo Bắc Kinh có thể tuyên bố sự Cáo chung nền Cai trị của Cộng sản Đảng”, trang mạng của Pháp Luân Công; hoặc những lời phát biểu kiểu như ông Uông Dương, bí thư tỉnh Quảng Đông đưa ra vào ngày 09/05/2012 nhân đại hội đảng bộ địa phương, “Chúng ta phải vất bỏ đi ý tưởng sai lầm cho rằng hạnh phúc của nhân dân là do đảng và chính phủ mang lại ». (“Bí thư Quảng Đông: “Đảng Cộng sản Trung Quốc không mang lại hạnh phúc cho dân”, đài RFI).