Giá trị của thơ đối với cảm xúc về chân lý
9/5/2015
Đến hôm nay, cảm xúc của em về năng lượng chị tiếp thêm vẫn còn rất mạnh mẽ. Em cảm nhận được sự thông hiểu ấy không bị giới hạn mà đang lan toản như hiệu ứng truyền lửa (*) Năng lượng từ những dòng chảy thuận thế cũng đang mạnh lên thấy rõ. Tất cả đang tiếp sức cho em đủ năng lượng để đi đến cái đích của con đường mình đã chọn và đã mở. Cảm ơn chị. Cảm ơn các chị và cả gia đình mình đang đồng hành cùng em.
Em là người có nhiều cảm xúc và cũng bị tác động bởi cảm xúc từ nhỏ. Nhưng em lại đến với thơ rất trễ. Bài thơ đầu tiên em làm lúc đã 40 tuổi rồi nhưng không phải là thơ tình là mà thơ chính sự. Thời trẻ có lẽ vì quan tâm nhiều đến công việc, phần vì cũng không thích thơ lắm nên em chỉ hướng cảm xúc của mình vào việc sáng tạo kinh doanh. Khi em bất ngờ tuôn ra bài thơ đầu tiên thì em mới bắt đầu hiểu được giá trị của thơ đối với cảm xúc về chân lý của con người. Trước đó em chưa bao giờ cảm nhận được giá trị đó. Có lẽ bởi một nguyên nhân quan trọng từ cách dạy và học thơ văn hồi phổ thông không để cho học trò tự do phát triển cảm xúc mà bị bó vào những khuôn sáo. Em luôn bị điểm văn thấp vì không thích viết theo cảm xúc được định khuôn nên cứ viết đại cho qua chuyện. Không rõ vấn đề này bây giờ đã được cải thiện chưa, nếu chưa thì sẽ thành một vấn nạn. Cũng may em còn nhận ra được giá trị của thơ dù muộn màng. Rất nhiều người, từ những học sinh đã tốt nghiệp phổ thông đến những người lớn đã nhiều trải nghiệm, vẫn bị thiếu vắng một phần rất quan trọng của con người là khả năng cảm thụ chân lý thông qua nghệ thuật. Chân lý là cái gốc của chân thiện mỹ. Ở những xã hội tiến bộ, có nền giáo dục tốt, em thấy đa số con người ở đó có khả năng này và dùng nó để phát triển nhiều kỹ năng cần thiết cho công việc và cho hạnh phúc cũng như sự hưởng thụ cuộc sống của mình. Em thấy ở Việt Nam những khía cạnh này gần như bị tách bạch trong cuộc sống, không có sự hoà quyện và tương hỗ nhau. Đó là sự thiệt thòi mà chính em đã trải qua và thấy rõ tác hại của nó đối với cá nhân mình và nhìn rộng ra là xã hội.
Ở những xã hội phát triển, nơi giáo dục được quan tâm đúng mực. Con người luôn có khả năng dùng sự cảm nhận nghệ thuật để phục vụ chân lí
Em làm bài thơ đầu tiên vào đúng khoảnh khắc giao thừa Tết Bính Tuất 2006. Giữa 2005, sau 3 năm rưỡi dò tìm con đường, em đã ngộ ra chân lý của nó. Bước vào năm mới 2006, em muốn tóm tắt con đường và chân lý ấy bằng một thông điệp thật ngắn gọn nhưng viết mãi mà chẳng vừa ý. Việc này dang dỡ đến ngày giao thừa. Đến chiều hôm đó, em bỗng nảy ra một ý nghĩ mà lúc ấy thật “điên rồ” với mình là dùng thơ để thể hiện, một việc chưa từng làm trong đời. Nhưng cái ý nghĩ này cứ thôi thúc em mà không thể dừng nó được. Em loay hoay từ chiều đến 10h đêm bằng bao nhiêu câu thơ con cóc đủ thứ kiểu và đã định bỏ cuộc vì nghĩ mình không thể. Nhưng tính cách không chấp nhận sự không thể dễ dàng đã lôi em trở lại. 11h đêm em lại nảy thêm 1 ý định còn điên rồ hơn nữa, đó là làm thơ tứ tuyệt bằng từ Hán Việt. Chắc nhờ 2 lần điên nên nó mới trở lại bình thường. Không ngờ nhờ ý tưởng đó mà em lại làm được bài thơ đầu tay “Nam quốc Mộc tinh chấn Lạc Hồng…” mà chị biết rồi. Nó ra đời đúng vào lúc năm con Gà chuyển giao cho con Chó. Em mất thêm 1 tiếng rưỡi trong thời gian đi xuất hành sau giao thừa thì hoàn thiện bài thơ mà chính mình cũng bất ngờ. Em nhận ra giá trị của cảm xúc đối với chân lý từ việc làm ra bài thơ này. Từ đó em mới nói rằng: con đường từ trái tim và con đường từ khối óc gặp nhau tại một điểm là chân lý. Đó cũng chính là điểm cân bằng trong con người mà nếu có được thì người ta sẽ có được rất nhiều giá trị vượt trội, kể cả thành công và hạnh phúc. Cũng từ đó em hiểu rằng chân lý được phát hiện và làm sáng tỏ bởi các nhà khoa học bằng con đường của khối óc, nhưng muốn lan toả chân lý đó rộng ra thì phải bằng con đường của trái tim nhờ những người làm nghệ thuật.
Các nhà nghệ thuật sau khi đã cảm thấu được chân lý, họ sẽ có những cách thức truyển tải nó đến thẳng trái tim của các độc giả, khán giả của mình. Họ gieo những hạt giống của chân lý, truyền nhữg ánh lửa khai sáng vào đúng cái môi trường của chúng – trái tim con người. Và kết quả là sự nảy mầm và sinh sôi của Chân – Thiện – Mỹ. Sự thẳng hoa của xã hội bắt đầu từ đó. Phong trào Phục hưng đưa Châu Âu thăng hoa rực rỡ cũng chính là một quá trình như thế.
Giờ thì có lẽ chị hiểu hơn vì sao em đề nghị anh chị sáng tác ngụ ngôn như trong thư 40A. Đọc thư 0/2015 em càng tin chị sẽ làm được vì chị đã cảm thấy được Con đường và chân lý. Chị cố lên! Em chắc chắn chị có khả năng sáng tác nhưng lâu nay chưa tự khai mở thôi, giống như chuyện em làm thơ vậy. Chị đừng để mình bị ràng buộc bởi những kiểu cách, thể thức ngụ ngôn thường có. Hãy cứ làm theo cảm xúc và cách mà chị cho là tốt. Dần dần chị sẽ tự điều chỉnh đến một tâm trạng sáng tác phù hợp. Em làm thơ chẳng thích bị câu thúc theo những niêm luật cứng nhắc dù em cũng biết khá rõ cho từng thể loại. Tuân thủ cái nào, không tuân thủ cái nào đều do cảm xúc em quyết định. Đọc các tài liệu chị gửi về thể thơ Tanka và Haiku của Nhật, em hiểu được them về niêm luật và tập quán của chúng nhưng em không có ý định sẽ bó buộc mình theo đó, hè hè. Chỉ có làm thơ lục bát hiện nay em mới cố gắng giữ vần để nó dễ thuộc. Em đang ấp ủ làm những câu thơ lục bát theo phong cách dân dã, ca dao để truyền tải chân lý về Quyền con người. Đây chính là đề án làm một bài lục bát mấy trăm câu kể chuyện mà em đã thổ lộ trong thư 37B đó. Nhưng đến giờ thấy thật là khó, thách thức ghê quá. Em định xây nên một cốt truyện cho hấp dẫn rồi kể bằng thơ. Làm thử mấy lần lại bỏ. Em lại đang thử làm từng đoạn 6-10 câu lục bát, mỗi đoạn là một thông điệp về Quyền con người nhưng cũng thấy chưa ổn. Chọn lục bát giữ vần cho dễ thuộc là em dựa theo thư N của chị nói về khả năng ám gọi của ca dao tục ngữ. Em cũng thấy như vậy nhưng lại chưa làm được. Phải chi có người nào giởi về việc này giúp mình thì hay biết mấy. Nhưng em sẽ cố.
11/5
Cả nhà có nhớ hôm nay là ngày gì không? Ngày này 5 năm trước em ra toà phúc thẩm. Trưa muộn hôm đấy lúc xe chở em ra toà án em thấy các chị đang đứng ngoài sân toà không được vào tham dự. Em ngồi trong xe chỉ vẫy chai nước chào các chị vì hai tay đang bị còng. Mới đó mà đã mấy ngàn ngày rồi. Nếu ở ngoài đời hẳn em sẽ thấy khoảng thời gian ấy rất dài vì có quá nhiều việc phải làm. Vào đây thì ở ngoài mọi người làm thay hết cho mình rồi. Nhờ vậy mà em mới rảnh rang làm việc khác, hè hè. Ngày này với em còn có ý nghĩa khác nữa. Đúng ngày này năm ngoái em làm một bài thơ 52 câu, có một đoạn:
Lửa và băng,
Chặng đường cuối!
Những ngọn núi lửa phun trao
Từng dòng sông băng tan rã
Nước ấm tràn về…
Hoa ban bừng mở
Tràn trề gió xuân…
(11/5/2014)
Thơ này đã được phổ nhạc thành bài “Tiếng vó ngựa hoang” mà em đã hát nhà mình nghe rồi đó. Năm nay em cũng đã nuôi xong cảm xúc một bài thơ theo chất hồn Tanka 5 câu của Nhật, chắc trong hôm nay sẽ xong. Tháng 7 năm ngoái, lần đầu tiên em làm 1 bài thơ theo chất thơ này:
Mưa thu buồn
Tí tác dòng song
Sóng vỗ xa xăm
Ru anh giọt lệ
Giọt buồn mưa thu
(12/7/2014)
Hồn thơ bài này cùng với lời của một bài thơ khác đã được phổ nhạc thành bài “Giọt buồn mưa thu” mà em đã ký âm gửi về rồi đó. Khi nào chị rảnh thì bình luận nghen.
Đọc các tài liệu về thể Haiku và Tanka chị gửi em mới hiểu them nhiều về niêm luật và tập quán của chúng. Trong quyển “Nhật Bản – Đất nước, con người, văn học” mà em đọc được từ thư viện ở đâu không giới thiệu rõ về những điều này, chỉ nói sơ và đăng những bài thơ hay theo hai thể này. Em cảm được cái hồn, cái khí chất thơ của chúng và sáng tác theo phong cách của em thôi chứ không muốn tuân thủ niêm luật nguyên gốc. Thực ra ban đầu em đã thử làm theo quy định về số âm tiết (5-7-5 cho Haiku và 5-7-5-7-7 cho Tanka) nhưng lại thấy quá nhiều chữ, đánh mất cái chất cô đọng mà mênh mông của thể thơ này. Vì vậy mà em tự giới hạn cái bài Haiku chỉ có 12 âm tiết trong 3 câu (3-4-5), Tanka thì đâu đó trên dưới 20 âm tiết cho 5 câu và không bắt buộc về số âm tiết cho từng câu. Hôm rồi đọc tài liệu chị giải, hoá ra người Trung Quốc làm thơ kiểu Haiku và Tanka của Nhật cũng gặp vấn đề về âm tiết. Tiếng Việt và Tiếng Hoa giống nhau ở chỗ đơn âm tiết, một chữ chỉ đọc một âm. Trong khi Tiếng Nhật lại đa âm tiết, một chữ có khi tới 5-7 âm tiết. Vì thế một bài Haiku 17 âm tiết hoặc Tanka 31 âm tiết tuy bình chỉ có khoảng 10 chữ (Haiku) và 20 chữ (Tanka). Em chọn mò mà té ra lại phù hợp số chữ trung bình này. Làm thơ thể này bằng Tiếng Việt hoặc Tiếng Hoa mà giữ đúng số âm tiết gốc thì quả là “tràng giang đại hải”, toàn chữ là chữ. Các bài thơ gốc của Nhật dịch ra Tiếng Việt em thấy cũng không chú trọng giữ số âm tiết mà cố gắng chuyển tải được hồn thơ theo khí chất của thể thơ. Em sáng tác cũng chỉ cố gắng theo được chất hồn, không thể tuân thủ niêm luật gốc được.
Em vừa xong bài Tanka năm nay:
Đã mười hạ
Ước hẹn vẫn ngày ấy
Ngũ Hành tháng Năm
Gió vẫn lộng
Áng mây xưa còn không?
(Khuya 11/5/2015)
Mười năm trước em hạ quyết tâm đối với Con đường mình đã chọn. Đó là một ngày đặc biệt. Trên đỉnh Ngũ Hành sơn em đã hứa nguyện dấn thân vì Quyền con người và ước nguyện về một ngày mai tươi đẹp. Đã hừng sáng rồi.
24/5
Hôm qua gặp cả nhà thật là ấm cúng và vui vẻ. Thư 42B em đã thông báo nhận được thư 0/2015 của chị rồi, nhưng tới hôm qua nhà mình vẫn chưa nhận được thư 42 nên chị vẫn chưa biết. Thấy cả nhà mình vui vẻ, tự tin, em vui lắm. Cứ vậy thôi, con đường ngày càng ngắn lại và mở rộng hơn. Chẳng gì phải lo khi ta đi đúng quy luật. Em tin là chị vả cả nhà mình đang dần hiểu rõ những quy luật ấy rồi. Một bằng chứng là giờ chị đã quan tâm xem thời sự. Càng nhiều người nữa như chị thì đất nước mình sẽ tốt đẹp nhanh thôi. Chị rủ cậu Út nhà mình xem thời sự giống chị đi. Chúng ta cần hiểu những gì đang xảy ra và ảnh hưởng đến cuộc sống của mình. Một trong những vấn đề lớn ở các nước đã phát triển giàu có là người dân, nhất là giới trẻ đánh mất sự quan tâm đối với thời sự, chính trị, nói chung là thời cuộc của đất nước và quốc tế. Đây là nguyên nhân suy giảm lớn của các nước này. Đọc thư 0 chị kể ngồi xem thời sự, em thấy thích thú lắm. Cứ vào 7h tối coi VTV3 là em nghĩ có chị và chị Năm đang cùng xem là thấy vui vui, cả ba mình nữa. Khi em ở ngoài, cái TV ở nhà được lập trình tự động ghi lại thời sự VTV lúc 19h để hôm nào em bận vào giờ đó thì sau đó phải xem lại. Em biết nhiều là nhờ vậy. 21/6 này là Ngày của cha, mấy chị em định làm gì cho ba? Hẹn chị thư khác nha. Thương cả nhà.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét