Bộ trưởng Cao Đức Phát ơi, cứu chúng tôi!

Mất ăn mất ngủ khi có quá nhiều lô sản phẩm tôm Việt Nam bị nước ngoài trả lại vì dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép.

Anh Hoàng Thanh Vũ, công tác tại phòng Quản lý Chất lượng và Công nghệ của Công ty Cổ phần XNK Sao Ta (Fimex Việt Nam), vừa viết thư gửi Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát để kêu cứu.

“Kính thưa Anh,

Thư này em gởi không thuộc hệ thống hành chánh nên em mạn phép gọi Bộ trưởng là Anh... Em đang đứng trước nguy cơ mất việc nên mới mạo muội viết thư này kính gởi lên Anh xem xét.

Hiện nay Bộ NN&PTNT cho phép hạn chế sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin trong nuôi tôm nhưng có hạn chế dư lượng khống chế không vượt 100 ppb (một trăm phần tỷ). Trong khi đó qui định ở Nhật Bản dư lượng này cho phép dưới 10ppb và Hoa Kỳ là 1ppb.

… Sự không đồng bộ này dẫn đến trong năm 2011 có 56 lượt tôm Việt Nam đã bị cơ quan chức năng Nhật Bản phát hiện có dư lượng kháng sinh Enrofloxacin quá mức cho phép, mức phát hiện phổ biến khoảng 20ppb, và hàng bị buộc tái nhập về Việt Nam. Doanh nghiệp em đang làm việc nằm trong số đó, đã ba lượt bị cảnh báo. Nếu bị cảnh báo thêm lần nữa, nhà máy em làm việc sẽ bị Nafiqad (Cục Quản lý chất lượng nông lâm và thủy sản - PV) cắt, tạm ngưng có thời hạn xuất vào thị trường Nhật Bản. Lúc đó doanh nghiệp em sẽ rơi vào hoàn cảnh khó khăn, thậm chí có thể phá sản.

Bởi nguy cơ việc làm và đời sống của gần 3.000 lao động trong doanh nghiệp, em đã bị lãnh đạo doanh nghiệp cảnh cáo vì kiểm soát tôm nguyên liệu thiếu chặt chẽ. Em đã trình bày trong năm 2011 này chi phí mua kit về tự kiểm tra trong nhà máy đã 4.188 triệu đồng, chi phí kiểm tra hóa học ở Nafi 5 cũng khoảng 1.673 triệu. Nội chi phí kiểm tra này ngốn gần 0,5% giá thành sản phẩm, trong khi lợi nhuận kinh doanh con tôm rất thấp, trung bình chỉ có 1,5% trên doanh số. Có nghĩa là chi phí kiểm tra làm mất đi 1/3 lợi nhuận!... Đại đa số đang nuôi quảng canh cải tiến, quy mô nhỏ, sản lượng nhỏ, vài trăm kg/ao. Với quy mô như vậy, một container xuất khẩu (17 tấn thành phẩm net) cần tới sản lượng 40-50 ao tôm mới đủ. Nếu kiểm tra hết từng ao một sẽ không phí tổn nào cho xiết, chưa kể do thiếu dụng cụ vận chuyển, bảo quản, các đại lý thu gom nguyên liệu thường dồn các lô hàng nhỏ thành một và việc nhiễm kháng sinh trong tôm trong cùng một ao nuôi không đồng nhất khiến việc kiểm soát càng khó khăn.

Anh Vũ (bìa trái) cùng đồng nghiệp kiểm tra dư lượng kháng sinh trong tôm. Ảnh: HÀM YÊN

… Em cũng biết VASEP đã nhiều lần kiến nghị lên Bộ NN&PTNT xem xét, dừng việc sử dụng kháng sinh nêu trên. Việc kiến nghị này từ trước vụ nuôi chính năm 2011, nay kéo dài, sắp tới vụ nuôi chính năm 2012, nếu không có sự sửa đổi cần thiết, em cảm thấy lo âu cho tình cảnh con tôm nuôi Việt Nam, có thể bị khách hàng từ Nhật Bản tẩy chay. Lúc đó các thị trường khác sẽ coi nhẹ con tôm chúng ta. Khi tình huống đó xảy ra, giá cả tôm Việt Nam bị giảm là chuyện chưa lớn, chuyện lớn là tôm chúng ta không còn được tiêu thụ mạnh. Nếu em không viết thư này, e sẽ có lúc các cơ sở chế biến không mua con tôm của nông dân vì có dư lượng kháng sinh quá mức cho phép của thị trường tiêu thụ (chớ không phải mức của Bộ NN&PTNT cho phép).

… Con tôm chúng ta chủ yếu bán vào Nhật Bản và Hoa Kỳ, mình phải bán cái họ cần. Nên em mạn phép thiết tha kiến nghị Anh xem xét ngăn chặn triệt để việc sử dụng hai chất kháng sinh nêu trên trong nuôi tôm ngay trước vụ nuôi chính năm 2012 và yêu cầu cơ quan chức năng trong Bộ NN&PTNT công bố chất khác thay thế. Trên mạng cảnh báo Nhật Bản chỉ có tôm Việt Nam bị phát hiện dư lượng chất kháng sinh này, có nghĩa có thể các nước khác đã có chất thay thế hai loại kháng sinh này…”

Đừng để con tôm bị tẩy chay Theo anh Vũ, chi phí kiểm tra dư lượng kháng sinh dù làm mất đi 1/3 lợi nhuận thì DN cũng có thể cố gắng “gồng mình” được nhưng điều khó khăn hơn là người nuôi tôm miền Tây thả nuôi theo nhiều hình thức khác nhau và cách sử dụng thuốc kháng sinh của nông dân cũng không người nào giống người nào. Vì vậy, nếu kiểm tra hết từng ao tôm sẽ vô cùng tốn kém chi phí. Đó là chưa kể do thiếu dụng cụ vận chuyển, bảo quản nên các đại lý thu gom nguyên liệu thường dồn các lô hàng nhỏ của hàng chục nông dân thành một lô lớn dẫn đến việc kiểm tra nhiễm kháng sinh trong tôm nguyên liệu vô cùng khó khăn. Mặt khác, tuy ngành nông nghiệp đã khuyến cáo sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin ở mức hạn chế và phải trước lúc thu hoạch khoảng bốn tuần nhưng thực tế tâm lý chung của người nuôi tôm đều muốn sử dụng liều cao trộn vào thức ăn để tôm mau hết bệnh. Sử dụng kháng sinh 2-3 ngày thấy không ổn nhưng đàn tôm bị bệnh cũng đã khá lớn, vậy là người nuôi bán “non” để tránh lỗ vốn. Đây chính là những nguyên nhân mấu chốt dẫn đến dư lượng kháng sinh trong tôm còn rất cao, hậu quả là người nuôi tôm lãnh đủ nếu nhà nhập khẩu tẩy chay tôm Việt Nam. “Lời thỉnh cầu của tôi không gì ngoài mục đích mong muốn hàng chục ngàn công nhân của hàng loạt doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản và hàng triệu người nuôi tôm miền Tây được cứu”. HÀM YÊNghi VASEP đã từng có công văn gửi Tổng cục Thủy sản và Bộ NN&PTNT kiến nghị ban hành quyết định cấm sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin trong nuôi tôm và hướng dẫn người nuôi sử dụng chất thay thế… nhưng chưa được quan tâm giải quyết thấu đáo. Nếu Bộ cứ tiếp tục cho người nuôi tôm sử dụng kháng sinh Enrofloxacin và Ciprofloxacin thì chắc chắn đầu năm nay nhiều nhà máy sản xuất tôm đông lạnh sẽ bị đóng cửa khi có thêm hàng hóa bị đối tác nước ngoài trả về vì dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép đến lần thứ tư. ÔngHỒ QUỐC LỰC,Chủ tịch Ủy ban Tôm của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) Kháng sinh Enrofloxacin đang được nông dân sử dụng trị bệnh teo gan trên con tôm, tuy nhiên các xét nghiệm thực tiễn cho thấy Enrofloxacin không có tác dụng đối với bệnh này vì nguyên nhân gây bệnh teo gan là do độc tố gây ra. Thực tế không phải người nuôi tôm nào cũng am hiểu hết tác dụng của từng loại thuốc trị bệnh tôm. Vì vậy, khi nghe các đại lý kinh doanh thuốc thú y thủy sản quảng cáo Enrofloxacin thì người nuôi cứ mua về sử dụng. Nếu không may tôm xuất khẩu sang nước ngoài bị trả về vì dư lượng kháng sinh cao vượt mức cho phép thì doanh nghiệp trong nước thua lỗ. ÔngVÕ VĂN PHỤC,Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam

HOÀNG THANH VŨ