Bản chất tòa án từ vụ Phú Yên?

Gia đình nạn nhân rất bất bình với bản án

Bình luận về vụ án anh Trương Thanh Kiều bị công an đánh chết ở tỉnh Phú Yên, một luật sư từ trong nước nói với BBC rằng các tòa án ở cấp địa phương ở Việt Nam ‘rất khó độc lập’.

Hôm 3/4, Tòa án nhân dân thành phố Tuy Hòa, thủ phủ tỉnh Phú Yên thuộc Trung phần Việt Nam, đã tuyên án năm công an dùng dùi cui đánh anh Trương Thanh Kiều chấn thương sọ não dẫn đến tử vong với mức án từ 1 năm tù treo đến 5 năm tù giam.

Những bị cáo này bị kết án về tội ‘Dùng nhục hình’. Riêng ông Lê Ngọc Hoàn, phó giám đốc Công an Tuy Hòa, người chỉ đạo vụ bắt giữ và thẩm vấn nạn nhân về hành vi nghi ngờ là trộm cắp, chỉ bị xử lý kỷ luật chứ không bị truy tố trách nhiệm hình sự.Bản án bị cho là quá nhẹ này đã dẫn đến sự bức xúc trong công luận. Nhiều ý kiến trên các tờ báo trong nước đã công khai chỉ trích bản án này.

‘Sự thật đáng buồn’

Trả lời báo Người Lao Động, ông Lương Quang, chánh án Tòa án Tuy Hòa, nói rằng khi xử vụ án này ông đã ‘chịu nhiều áp lực’ và đã phải xử làm sao ‘để an toàn’ và ‘bảo đảm mối quan hệ cho tốt’.

“Đây là một sự thật đáng buồn ở Việt Nam,” luật sư Trần Vũ Hải nói với BBC từ Hà Nội, “Tòa án ở cấp cơ sở hay bị tác động từ đảng ủy, từ ủy ban, từ công an.”

“Mà tòa án ở cấp cơ sở lại có số vụ xử nhiều nhất,” ông nói thêm.

"Đây là một sự thật đáng buồn ở Việt Nam. Tòa án ở cấp cơ sở hay bị tác động từ đảng ủy, từ ủy ban, từ công an."

Luật sư Trần Vũ Hải

Theo ông Hải thì các cán bộ tòa án ở Việt Nam có ‘quan hệ chằng chịt với các quan chức’.

“Ví dụ như trường hợp ở Tuy Hòa ông trưởng ông an là thường vụ Đảng ủy trong khi chánh án chỉ là thành ủy viên lại là cấp dưới của ông trưởng công an.”

Luật sư Hải cũng dẫn chứng một vụ việc ông đang thụ lý là một người dân ở Thành phố Hồ Chí Minh kiện Ủy ban nhân dân Quận 9 ra Tòa. Ông cho biết ban hội thẩm trong phiên xử có người của Ủy ban nhân dân Quận 9 tham gia trong khi lãnh đạo Quận đến chỉ đạo quan tòa tại phiên tòa.

Về vụ án công an ‘dùng nhục hình ở Tuy Hòa’, ông Hải cho rằng dựa vào tình tiết vụ án thì có thể xác định rằng truy tố theo khung ‘Dùng nhục hình’ là ‘không thỏa đáng’.

“Rõ ràng các chiến sỹ công an đã tấn công nạn nhân với 70 vết thương. Hậu quả dẫn đến chết người nên cố ý gây thương tích, gây chết người là rõ rồi,” ông Hải giải thích.

“Có phải là tội ‘Giết người’ hay không thì cần phải điều tra thêm nhưng ai cũng hiểu là tấn công liên tục như vậy có thể dẫn đến chết người. Cho dù họ không mong muốn nhưng họ phải thấy được hậu quả,” ông nói thêm.

Tòa phải khởi tố?

Bị cáo bị xử nặng nhất là 5 năm tù

Luật sư Hải cho rằng không thể khẳng định các bị cáo ‘đang thi hành công vụ’.

“Bắt người có thể coi là bắt trái phép vì không có bất kỳ lệnh nào cả nên phải điều tra kỹ hơn trong vụ này có yếu tố công vụ hay không,” ông nói.

“Hơn nữa, thi hành công vụ thì không được phép đánh người,” ông nói thêm, “Lợi dung chức vụ quyền hạn cố ý gây thương tích lại là tình tiết tăng nặng.”

Do đó, ông Hải cho rằng với thẩm quyền của mình, tòa án Tuy Hòa có thể truy tố thêm tội nếu xác định tội ‘Dùng nhục hình’ là không thỏa đáng.

“Họ có thể khởi tố tại Tòa về tội khác như tội gây thương tích hoặc tội giết người hoặc tội bắt giữ người trái phép,” ông nói.

"Thi hành công vụ thì không được phép đánh người. Lợi dung chức vụ quyền hạn cố ý gây thương tích lại là tình tiết tăng nặng."

Luật sư Trần Vũ Hải

“Tòa lẽ ra phải trả hồ sơ cho cơ quan điều tra hoặc tuyên án theo tội nhục hình nhưng khởi tố các vụ án khác,” ông nói thêm.

Trong trường hợp Viện kiểm sát và Công an Phú Yên không hợp tác với việc khởi tố thêm của tòa án, ông Hải cho rằng cũng không thể viện cớ này mà tòa án Tuy Hòa không khởi tố thêm tội.

“Tòa án chỉ làm đúng chức năng của mình đi đã,” ông giải thích. “Nếu họ không làm thì uy tín họ bị giảm sút.”

Ông Hải cũng cho rằng phải truy tố ông Hoàn, phó giám đốc Công an Tuy Hòa, về tội ‘Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng’.

“Người chỉ huy chuyên án phải biết cấp dưới hành động ra sao. Nếu không biết rõ thì trách nhiệm của ông cũng phải kiểm soát họ,” ông nói.