Phải chăng loạn “Sứ Quân kiểu mới”?

Bùi Văn Bồng, theo blog Người Lót Gạch

Sử sách còn ghi: Đinh Tiên Hoàng (924-979) là vị vua sáng lập triều đại nhà Đinh, nước Đại Cồ Việt. Ông là người có công đánh dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất giang sơn và trở thành hoàng đế đầu tiên của Việt Nam sau 1000 năm dân tộc bị họa lâm vào cảnh Bắc thuộc. Đại Cồ Việt là nhà nước mở đầu cho thời đại độc lập, tự chủ, do Đinh Bộ Lĩnh mở nước, lập đô, lấy niên hiệu với tư cách người đứng đầu một vương triều bề thế…Nay, nước ta có 63 tỉnh, thành phố, với gần 700 quận, huyện. Rồi còn các bộ, ngành, tập đoàn kinh tế, tổng công ty…Dưới còn có trên 11.000 xã, phường. Nhưng trong những năm gần đây, ở các tỉnh, thành, quận, huyện và cả cấp xã đã xuất hiện có sự tùy tiện tỏ ra “toàn quyền”, quan liêu, lộng hành, hống hách với dân, làm sai các Nghị quyết của Đảng, các chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước và Chính phủ.

Như thế, thời nhà Đinh có 12 sứ quân mà dẹp loạn đã khó, nay ta lại có hàng trăm “sứ quân kiểu mới” hay sao? Có những thực trạng, những vụ việc mà các cấp lãnh đạo bên trên có biết, nhưng chậm chỉ đạo khắc phục, nghe báo cáo một chiều, để cho cấp dưới lộng quyền cưỡng bức mạnh tay vớii nhân dân, gây phản ứng cho xã hội. Nhưng có những vụ việc cấp ủy, chính quyền hầu như được “dựa hơi” lãnh đạo cấp trên, bộ, ngành Trung ương nên họ hành động, ra những quyết định sai trái, tỏ ra không ngán ai, sinh ra dư luận làm mất uy tín Đảng, Nhà nước. Như thế chỉ nặng về tập trung, kiểu chế độ tập quyền, độc đoán, vi phạm nghiêm trọng quyền dân chủ.
Cấp ủy Đảng, chính quyền, nơi người dân đặt niềm tin vào chế độ, nhưng lại không thực hiện đúng nghị quyết Đảng, làm sai chủ trương, sai chính sách, sai pháp luật, gây mất dân chủ, làm xói mòn và đi đến mất niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước thì loạn quá rồi còn gì!
Hiện nay, các chủ trương, chính sách của Đảng triển khai thực hiện quá chậm, thiếu đồng bộ, kém hiệu lực, thiếu tổng lực và không nghiêm minh. Sự độc đoán, chuyên quyền, vi phạm nghiêm trọng và bất chấp kỷ cương pháp luật ngày càng nhiều, quyền dân chủ không được tôn trọng, chưa nói đến các mỹ từ như “phát huy, nâng cao quyền dân chủ”…. Ngay như trong Báo cáo Chính trị Đại hội XI của Đảng cũng chỉ rõ: Nhân dân bị chặt đi quyền dân chủ, không còn được thực thi và phát huy vai trò giám sát, hoặc nếu có cũng chỉ là hình thức. Đối thoại Đảng với dân, chính quyền với dân không thực hiện thường xuyên, còn mang tính hình thức và không hiệu quả. Những lợi ích hợp pháp của dân không được coi trọng. Điển hình như vụ Tiên Lãng, vụ Văn Giang, vụ ở Đắc Nông, và nhiều nơi khác. Tháng 3 mới rồi, hàng trăm công an ở thành phố Cần Thơ được huy động rần rần đến một nhà dân chỉ có hai ông bà già ở phường Phú Thứ, quận Cái Răng, để cưỡng chế thu hồi đất. Hai ông bà già bị oan ức, kêu gào thảm thiết. Có những trường hợp đau lòng như ông Đỗ Kim Đễ, cựu chiến binh, cựu Đảng ủy viên, cựu Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy xã, hiện đang giữ chức Chủ tịch MTTQ Việt Nam xã Quỳnh Lâm, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình, do nhiều năm kiên quyết và kiên trì chống tham nhũng mà bị khai trừ Đảng.
Trong thực tế, mặc dù Chính phủ và các bộ, ngành ở Trung ương đã chỉ đạo, nhưng cấp địa phương vẫn giải quyết chưa kịp thời, hiệu quả thấp và chậm những vấn đề mới phát sinh; chưa tạo được sự đổi mới về chất lượng hoạt động của Quốc hội và các cơ quan dân cử; sự điều hành của Chính phủ có những mặt vẫn bỏ qua sự kiện, vụ việc và những vấn đề phát sinh, những “điểm nóng”. Chính quyền các cấp và các đoàn thể nhân dân, nhất là cán bộ đảng viên, người đứng đầu chưa thực sự gắn nhiệm vụ, chức trách với những hoạt động thực thi dân chủ.
Đã nhiều khóa, nhiều nhiệm kỳ qua, có cái lạ là việc gì cũng chờ Thủ tướng giải quyết. Nhưng Thủ tướng giải quyết rồi, giao cụ thể cho địa phương, thì địa phương lại tìm cách “hoãn binh”, tìm lý do kêu khó, kéo trì chậm hoặc không làm theo, có khi làm ngược lại (như vụ Tiên Lãng, Hải Phòng). Bộ máy Đảng, chính quyền và các bộ, ngành được xây dựng và trao quyền đầy đủ, tại sao không làm mà cái gì cũng phải đợi quyết định và sự trực tiếp giải quyết của Bộ Chính trị, Ban bí thư, Thủ tướng?
Theo thể chế chính trị: Đảng lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối, toàn diện. Vai trò và chức năng điều hành của Chính phủ cũng rất quan trọng đối với địa phương, bộ, ngành. Có một số vụ việc, các quan địa phương hầu như được dựa dẫm,”chống lưng”, hay được động tác “bật đèn xanh” của cấp cao hơn, cho nên từ Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy, Chủ tịch UBND, cả Ban Thường vụ lại rất nghênh ngang đến mức “làm liều, làm tới, coi dân như cỏ rác”. Vì vậy, dễ gì tự nhiên có nạn “sứ quân” mà còn là nạn kiêu binh, hống hách…cường hào đối với người nông dân do có vấn đề chia đất, ăn phần…của lãnh đạo nhiều cấp từ dưới lên trên.
Đây là sự thực trạng biểu hiện trên dưới đã cùng nhóm lợi ích để hợp sức bảo vệ quyền lợi cho cá nhân. Chỉ có lô gích này mới giải thích được sự kiện Tiên Lãng, Văn Giang hay nhiều nơi khác, dẫn tới người dân bị cướp đất đến mức trắng tay, bị đàn áp oan khốc. Họ còn đưa CA tham gia vào cưỡng chế cũng nằm trong mục đích này, hay nói khác đi lực lượng “vì dân phục vụ” nay đã biến thành lực lượng đàn áp cưỡng chế bằng bạo lực góp tay với người đi cướp đất của bà con nông dân và trở thành nạn kiêu binh, đánh đập, bắt người tàn bạo đến mức hung ác trắng trợn. Chính sách đàn áp như thế là nguyên nhân gây mất ổn định trong xã hội, đánh mất bản chất, ý nghĩa của một chính quyền cách mạng “do dân vì dân và của dân”. Đó là sự “tự diễn biến” ngay trong nội bộ Đảng, chính quyền của ta, không nên đổ cho “thế lực thù địch” nào khác.
Luật hành chính, quy định lãnh đạo và phục tùng, tập thể lãnh đạo – cá nhân phụ trách, quy định cấp dưới phải phục tùng cấp trên đều có đủ, nhưng “trên bảo dưới không nghe, dưới tỏ ra khinh nhờn, không nể trọng trên”. Nếu không có một quyền lực mạnh đứng ra bảo bọc, che chắn, thậm chí chỉ đạo thì cũng chưa chắc đã xảy ra tình trạng lạm quyền, tùy tiện, bất chấp của các cấp chính quyền địa phương, cơ sở.
Thực trạng này đã và đang rung lên tiếng chuông cảnh báo về hiện tượng những “sứ quân kiểu mới”. Sự tùy tiện và lộng quyền của một số chính quyền ở địa phương như biểu hiện “cát cứ ngầm” ngay trong nội tại thể chế chính trị-xã hội. Có vụ việc phức tạp cần Trung ương, bộ, ngành cấp trên về giải quyết, nhưng khi Trung ương về rồi thì người dân không được giải quyết theo chỉ đạo của trên, mà lại bị trả thù, trù dập. Thế nên có câu ca: “Bộ đến rồi bộ lại về / Dân đen như vẫn nằm kề vực sâu…”. Như thế, khác nào cấp Trung ương, cấp bộ, ngành thuộc Trung ương chỉ giải quyết một cách đại khái, nửa vời, còn lại vẫn giao quyền cho địa phương “tự giải quyết”. Họ đã làm sai, nhưng được giao quyền và tiếp tục sai trái.
Vụ Văn Giang (Hưng Yên) thì lại có hiện tượng rất khác thường, không riêng huyện mà tỉnh, cả bộ cũng có can dự vào. Lãnh đạo cấp tỉnh, huyện và hàng nghìn chiến sĩ, nhân viên cánh sát, dân phòng tham gia cưỡng chế chớp nhoáng bằng vũ lưc như vậy, phải chăng là có sự rút kinh nghiệm từ vụ Tiên Lãng, tránh để dây dưa, kéo dài, vì sao? Dự án Ecopark là một dự án dân sự mà lại có sự can thiệp tích cực của Đảng bộ, Chính quyền (chấp hành mệnh lệnh của ai, ở cương vị nào mà đến mức như vậy?). Trong vụ đau lòng và trắng trợn này, vai trò của MTTQ, Hội Nông dân, Đoàn Đại biểu QH ở tỉnh Hưng Yên đi vắng hết hay lặn đi đâu mất tăm rồi? Sao không giải quyết khiếu nại, tố cáo bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người dân? Nếu cần sao đưa ra tòa án để tranh tụng và chấp hành theo kết luận của tòa, thực hiện nhà nước pháp quyền ?

Qua đó, thấy có những vụ việc mà địa phương tùy ý làm, cố ý làm trái, ép dân, tiến hành các biện pháp quá mạnh tay, nóng vội để đạt mục đích riêng của người đứng đầu, của phe nhóm. Vậy mà khi Trung ương chỉ đạo cũng không thực hiện nghiêm, thậm chí còn báo cáo sai sự thật. Trong vụ cưỡng chế thu hồi đất ở xã Xuân Quan, huyện Văn Giang (Hưng Yên), theo bài do Chánh văn phòng UBND Bùi Huy Thanh đứng tên, đăng trên trang Cổng thông tin điện tử tỉnh Hưng Yên: “Dự án được Chính phủ, các Bộ, ngành, cơ quan chức năng của Trung ương và địa phương đều thống nhất cao về chủ trương, biện pháp giải quyết…Quán triệt tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, dưới sự chỉ đạo trực tiếp tại hiện trường của đồng chí Bí thư Tỉnh uỷ và đồng chí Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, các cơ quan chức năng của tỉnh, các lực lượng thực hiện hỗ trợ thi công và cưỡng chế của huyện Văn Giang, sự hỗ trợ của Bộ Công an và Công an tỉnh, đã thực hiện tốt phương án đề ra, đảm bảo an toàn tuyệt đối về người, tài sản của nhân dân và các lực lượng tham gia hỗ trợ thi công, cưỡng chế. Nhưng bài viết này trên trang “lề Đảng” cũng nêu: “đảm bảo tuyệt đối an toàn về người và phương tiện; được đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân huyện Văn Giang nói chung, xã Xuân Quan nói riêng đồng tình ủng hộ”. Có đánh đập, xô xát, có đổ máu mà gọi là an toàn, lại được nhân dân đồng tình thì cũng lạ…(đọc bài tại đây) .

Thủ tướng và bộ chủ quản chỉ đạo Hưng Yên nhanh chóng giải phóng mặt bằng, bàn giao đất cho chủ đầu tư để bảo đảm kế hoạch, tiến độ. Còn quy trình, kế hoạch, biện pháp phải do địa phương, do những cán bộ và người chỉ huy trực tiếp làm nhiệm vụ thực hiện. Khi có hàng trăm hộ dân chưa bằng lòng giao đất, phải nghĩ đến việc bồi hoàn chưa thỏa đáng, người dân quá bị thiệt thòi mới đấu tranh. Hoặc là công tác dân vận, giải thích cho dân chưa được tiến hành đủ độ, còn kém, bị dân phản ứng, khiếu kiện đông người. Đúng ra, từ Tỉnh ủy, UBND tỉnh đến Huyện ủy, UBND huyện Văn Giang và xã Xuân Quan phải bình tĩnh, khách quan điều tra, phân tích vấn đề, thực hiện đúng quy chế dân chủ cơ sở, thực hiện công tác tuyên truyền, giải thích, kèm theo chính sách hợp lý, bồi hoàn thỏa đáng, đúng pháp luật, không để dân bị thiệt thòi, thì việc hàng trăm người dân chống đối quyết liệt đâu có xảy ra? Nếu phần tử xấu kích động thì làm sao mà có số lượng hàng trăm người dân nghe theo kích động? Dư luận vẫn đánh giá bản chất vấn đề: Theo Luật đất đai 2003, “đối với dự án sản xuất, kinh doanh phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được xét duyệt thì nhà đầu tư được nhận chuyển nhượng, mua hoặc thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất của các tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân mà không phải thực hiện thủ tục thu hồi đất”. Do vậy, Ecopark ở Văn Giang, với nội dung đã công bố và quảng cáo rộng rãi, hiển nhiên là dự án kinh doanh, chủ đầu tư chỉ được phép nhận chuyển nhượng, thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất của các tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân; chính quyền không được phép thực hiện thủ tục thu hồi đất.
Việc cho lực lượng công an rầm rộ, có vũ trang cưỡng chế đất cho các dự án kinh doanh, các khu đô thị mới… trong những năm gần đây gây nhiều bức xúc, làm người dân giảm sút lòng tin. Vụ cưỡng chế thu hồi đất ở Văn Giang lại nhằm vào nông dân nghèo khó chất phác, lấy đi mảnh đất mồ hôi nước mắt và cả máu xương họ mới có được, kế sinh nhai duy nhất của họ, để giao cho dự án kinh doanh của một vài người giàu. Nhưng việc bồi hoàn, giải tỏa còn nhiều khuất tất, thiếu công bằng sòng phẳng, để cho dân bị nhiều thiệt thòi thì hoàn toàn không nên. Dân thì vẫn là dân, muốn được thực hiện quyền dân chủ do Đảng lãnh đạo, chính quyền quản lý, đâu phải địch mà vạch phương án, điều động lực lượng, xử lý tình huống, mạnh tay trấn áp như vậy? Trong bàì viết tựa đề “Phải thay đổi tư duy thu hồi đất”, tác giả Võ Văn Tạo đã viết: Bất cứ vụ cưỡng chế nào tương tự Tiên Lãng hay Văn Giang, cũng đi ngược với tuyên bố mới đây của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Chúng ta cần một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có… Pháp quyền dưới chế độ XHCN là công cụ thể hiện và thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, bảo vệ lợi ích của đại đa số nhân dân… Nguy cơ đối với đảng cầm quyền là tham nhũng, quan liêu, thoái hoá…”
Chắc chắn trong vụ này cả Chính phủ và bộ chủ quản không ai chỉ đạo phải bắt dân, đánh đập dân, kéo lôi dân như băt lợn, bắt bò, coi dân không bằng con vật. Sự phẫn uất của dân cũng do cách làm nóng vội, mất dân chủ, mất tình người của các “sứ quân”. Chính phủ chỉ đạo nội dung công việc, quy mô dự án, còn cách thức làm, quy trình tổ chức thực hiện, bồi hoàn cho dân ra sao, phân công, điều động lực lượng thế nào là do địa phương. Nhưng khi có chuyện thì địa phương thường tung tin là vụ này do “Chính phủ chỉ đạo”. Họ cứ đưa Chính phủ ra để ngụy biện cho việc làm sai trái, gây hậu họa mất dân chủ, gây bất bình nghiêm trọng. Việc này, cần kiểm điểm và thi hành kỷ luật nghiêm khắc đối với những cán bộ, chiến sĩ công an khi tiếp xúc, giải quyết các vụ tranh chấp dân sự với người dân. Theo ông Nguyễn Trung, cựu thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ (khóa trước) và Viện Nghiên cứu Phát triển IDS: “Nhà nước của dân, do dân…không được phép trấn áp dân. Việc huy động một lực lượng lớn (có người nói khoảng 500, có người nói khoảng 1000) cảnh sát cơ động có vũ trang, các lực lượng không quân phục khác, một khối lượng lớn xe cộ, sử dụng cả vũ khí dù không gây sát thương để trấn áp dân cho mục đích cưỡng chế, lại xảy ra ngay sát thủ đô Hà Nội, báo động một chiều hướng phát triển vô cùng nguy hiểm cho đất nước, nhất thiết phải tìm cách ngăn chặn”.

Hầu như tỉnh, thành nào cũng có những vụ việc phức tạp, mất dân chủ mà căn nguyên vấn đề là do chính quyền địa phương công khai móc nối, kết giao, thông đồng với đại gia, chủ doanh nghiệp, mượn thế lực công an để cưỡng chế, thu hồi đất của dân. Họ là công an nhân dân, nhưng thực chất trong những trường hợp cưỡng chế, truy dẹp người dân một cách hùng hổ như vậy, công an cách mạng là của nhân dân ở chỗ nào, nhân dân được nhờ ở họ những gì? Câu khẩu hiệu “Vì nước quên thân, vì dân phục vụ” nay họ thực hiện được những gì? Những hành động “quá tả”, hùng hổ, mạnh tay trấn áp mà bỏ qua công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục, có đúng với bản chất và nhiệm vụ của công an trong chế độ ta. Họ chỉ quen hành động theo mệnh lệnh một cách mù quáng, làm sai quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, phục vụ cho quyền lợi của một số cá nhân có chức có quyền, các nhóm lợi ích, phục vụ cho các đại gia có lắm tiền sẵn sàng thuê mướn. Đã có không ít vụ công an nghe lệnh chính quyền và phục vụ chỉ đạo của chính quyền, của chỉ huy đi cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật đã đánh đập, hành hạ nhân dân (xem videoclip và một số tin cùng nội dung trong trang youtube.com).

Trong “6 điều Bác Hồ dạy công an” có ghi rõ: “Đối với tự mình phải cần-kiệm-liêm-chính. Đối với nhân dân phải kính trọng, lễ phép” Vậy kiểm điểm lại, công an của ta nay thực hiện 6 điều dạy của Bác Hồ đến đâu? Được bao nhiêu? Công an là “thanh bảo kiếm trung thành bảo vệ Đảng, bảo vệ nhân dân”, nhưng khi dính vào những vụ như thế thì đã thực sự dùng “thanh bảo kiếm” đó để bảo vệ uy tín Đảng lãnh đạo, bảo vệ nhân dân như thế nào? Sao không nghe lời Đảng như nghị quyết, sao lại quên lời Bác dạy, sao không bảo vệ nhân dân? Thật là đau lòng khi thấy công an vì “giúp” chính quyền và đại gia lấy đất của dân mà đã hành xử người dân thảm thương như vậy (xem tin, ảnh tại đây).

Thế nên, cần phải nghiêm túc nhìn nhận, đánh giá đúng thực trang, thực chất xã hội, cần phải xem lại có hay không trong thể chế xã hội VN đã xuất hiện loạn nhiều “sứ quân kiểu mới”? Nếu có, đã đến mức nguy hại gì? Hậu họa sẽ dẫn tới thế nào? Thực trạng nguy hại này cần được nhận diện cho rõ, làm sao để thực hiện đứng như phương hướng Đại hội XI đã đề ra cho nhiệm lỳ 2011-2016: “Thực hiện tốt hơn Quy chế dân chủ ở cơ sở và Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Phát huy dân chủ, đề cao trách nhiệm công dân, kỷ luật, kỷ cương xã hội; phê phán và nghiêm trị những hành vi vi phạm quyền làm chủ của nhân dân…Chống tập trung quan liêu, khắc phục dân chủ hình thức. Quan tâm hơn nữa việc chăm lo hạnh phúc và sự phát triển tự do, toàn diện của con người, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con người, tôn trọng và thực hiện các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam ký kết”.
B.V.B
4/2012