Kinh tế nhà nước 'chiều quá, sinh hư'

Được nhiều ưu đãi, nhưng khu vực quốc doanh không những chỉ đóng góp phần nhỏ trong nền kinh tế mà còn gây nhiều nợ nần, thất thoát

Hãng thông tấn Pháp AFP ngày 30/1 có bài viết nhận định về tình hình kinh tế Việt Nam, cho rằng các khó khăn là hậu quả của sai lầm trong quản lý khối doanh nghiệp nhà nước.

Bài viết với tựa đề "Khối quốc doanh Việt Nam là khối ung thư của nền kinh tế" nhận xét các doanh nghiệp Nhà nước hiện nay là lý do của sự chỉ trích từ công chúng về khủng hoảng hệ thống mà đảng cầm quyền không thể sửa chữa.

Tuy nhiên khu vực này chỉ đóng góp 30% tăng trưởng GDP, theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư.Theo số liệu của AFP đưa ra, doanh nghiệp Nhà nước chiếm 45% vốn đầu tư, 60% vốn vay từ ngân hàng thương mại, 70% tiền tài trợ phát triển và chiếm 70% nền kinh tế.

Bên cạnh đó, khối doanh nghiệp Nhà nước còn chịu trách nhiệm cho khối nợ 61 tỷ đôla, bằng một nửa số nợ công của Việt Nam hiện tại.

Cũng theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 30 trong số 85 các doanh nghiệp Nhà nước cỡ lớn có nợ gấp ba tới 10 lần số vốn.

Báo chí trong nước thời gian gần đây đang đồn đoán rằng EVN và Vinacomin là hai doanh nghiệp Nhà nước có nguy cơ sụp đổ, sau Vinalines và Vinashin, và đang tồn tại nhờ ưu đãi của nhà nước.

AFP dẫn lời một đại biểu Quốc hội giấu tên nói khối doanh nghiệp Nhà nước đã "trở thành một khối ung thư của nền kinh tế."

'Học mót'

Mở bằng chương trình nghe nhìn khác

Trả lời phỏng vấn BBC cùng ngày 30/1, tiến sỹ - kinh tế gia Nguyễn Quang A cho rằng tình hình kinh tế trong năm qua và năm nay "rất khó khăn".

"Khu vực doanh nghiệp Nhà nước đóng góp đáng kể vào khó khăn này," ông A nói.

Nhiều ý kiến của giới chuyên gia cho rằng các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước là mô hình lấy ý tưởng từ các tập đoàn Chaebol của Nam Hàn dưới thời cố tổng thống Park-Chung Hee.

Tuy nhiên sai lầm trong cách ưu đãi, quản lý các tập đoàn này cũng đã gây cho Nam Hàn những thiệt hại nặng nề trong thập niên 90.

Trước câu hỏi tại sao Việt Nam lại lặp lại những sai lầm của Nam Hàn dù đã có nhiều năm chứng kiến bất cập của mô hình ấy, tiến sỹ Nguyễn Quang A nói:

"Tôi nghĩ là người ta nghĩ rằng khi Nhà nước là chủ sở hữu thì sẽ dễ nói hơn là các doanh nghiệp tư nhân ở Nhật và Hàn Quốc."

"Bản thân các mô hình đó của Nhật và Hàn Quốc bây giờ cũng không còn hợp lý nữa."

"Rất đáng tiếc là người ta đã học mót kiểu như thế."

Theo ông Quang A, điều chủ yếu làm các doanh nghiệp Nhà nước là do "một mình thủ tướng điều khiển", "lại là doanh nghiệp Nhà nước, không phải là doanh nghiệp tư nhân nên không có động lực cạnh tranh, chiếm lĩnh thị trường, không có lợi nhuận."

"Bên cạnh đó lại được Nhà nước ưu đãi bằng các nguồn vốn vay, bằng hợp đồng, bằng các dự án."

'Con trọc phú'

Tiến sỹ Nguyễn Quang A cho rằng bất kỳ doanh nghiệp nào nằm trong môi trường tạo tâm lý ỷ lại đều không hoạt động hiệu quả

Trả lời câu hỏi của BBC về việc liệu sự hiện hữu của các nhóm lợi ích xuất nguồn từ sự ưu ái đối với các doanh nghiệp Nhà nước đang ngày càng lớn có đủ để chống lại cải cách không, ông A nhận xét rằng "việc ưu ái tạo tâm lý ỷ lại."

"Giống như một đứa trẻ con, con của một ông trọc phú có bố mẹ là nhà giàu. Nuông chiều con quá thì con hư là chuyện bình thường," ông nói.

Ông A cho rằng những ưu đãi như vậy thì "không chỉ với doanh nghiệp Nhà nước mà bất kỳ doanh nghiệp nào trong một môi trường tạo tâml ý ỷ lại như thế thì đều hoạt động không hiệu quả."

Bên cạnh đó, lãnh đạo doanh nghiệp Nhà nước do chính quyền cử ra, cất nhắc, nên "họ có động lực chạy theo đường chính trị nhiều hơn."

"Ở Việt Nam thấy nhiều ông Bộ Trưởng, thậm chí Phó thủ tướng lúc trước cũng là chủ tịch hội đồng quản trị hoặc giám đốc một tổng công ty nào đó." Ông dẫn chứng.

"Bản thân chính quyền muốn dùng những doanh nghiệp như vậy như là công cụ của mình để điều khiển nền kinh tế."

"Những chuyện như vậy giúp chúng ta hiểu được tại sao có những nhóm đặc lợi ảnh hưởng đến chính sách, khiến việc cải cách, cơ cấu tiếp theo rất khó."

"Các lợi ích đan xen lẫn nhau, chằn chịt, ràng buộc lẫn nhau. Nó trở thành một thế lực làm cho việc cải tổ rất khó khăn."

"Chừng nào Đảng Cộng sản Việt Nam nhận ra đường lối kinh tế là đường lối không đúng, phải sửa đi, thì chừng ấy cải tổ sẽ rất nhanh chóng."