Cuộc Cờ Thế Giới

Lê Minh Nguyên

12-11-2015

Trong thập niên 2000s Hoa Kỳ gõ cửa Âu Châu và Trung Quốc để yêu cầu chia xẽ gánh nặng lãnh đạo thế giới vì nó quá tốn kém tài nguyên và nhân lực. Âu Châu thì vị Chủ Tịch Liên Âu không có thực quyền nên không thể giúp, còn những nước có thực quyền như Đức, Pháp, Anh đều né tránh. Trung Quốc thì thủ tướng Ôn Gia Bảo nói rằng TQ là một quốc gia đang phát triển, không phải là quốc gia đã phát triển nên không thể chia xẽ được.

TQ dưới thời Hồ Cẩm Đào-Ôn Gia Bảo theo chủ trương “xã hội hài hoà” (harmonious society) nên nghiêng về nội trị. Khi qua Tập Cận Bình-Lý Khắc Cường thì có chủ trương “giấc mơ Trung Quốc” (China’s Dream) và nghiêng về bành trướng, phóng lực ra bên ngoài. Cho nên khi HK có một tổng thống “cái gì cũng liên minh liên kết hay làm chung với” trong mọi chuyện của thế giới, có khuynh huớng “lãnh đạo từ phía sau” thì đó là cơ hội cho TQ trừng lên mà không bị ai cản trở.

Chủ trương này của HK đưa đến sự cộng tác và tương nhượng TQ, còn hy sinh là các nước nhỏ, vì HK vẫn phải thủ lợi về kinh tế và trút bớt gánh nặng phải vừa dọn dẹp các bãi rác thế giới vừa bị chửi là đế quốc.

Nhiều người nghĩ rằng hiệp ước mậu dịch TPP là để bao vây kinh tế TQ, trong khi thực tế là để phục vụ lợi ích kinh tế của HK, nó nằm trong viễn kiến thế kỷ 21 là thế kỷ của Châu Á-Thái Bình Dương và sự giàu thịnh của HK trong thế kỷ 21 là ở vùng này.

HK không có ý ngăn TQ gia nhập TPP và TQ sẽ gia nhập trong tương lai khi sự gia nhập này không làm cho TQ quá tốn kém trong việc điều chỉnh để đạt tiêu chuẩn mà TPP đòi hỏi.

Báo Study Times được phát hành một tháng hai lần để phổ biến cho các sinh viên Trường Đảng Trung Quốc trong số ra ngày 25/10/2015 nhận xét Bắc Kinh sẽ tham gia Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương vào “thời điểm thuận lợi”. – RFI 25/10/15

Trong hiện tại thì như ông Trương Kiến Bình thuộc Uỷ ban Phát triển và Cải cách Quốc gia Trung Quốc nói: “Trung Quốc đã ký thỏa thuận tự do thương mại song phương với 2/3 các nước thành viên trong TPP. Bắc Kinh có thể cân bằng những tác động tiêu cực của TPP trong một chừng mực nào đó. ” – VOA 7/10/15

Trung Quốc đã quyết định không tham gia TPP vì họ muốn theo đuổi những mục tiêu kinh tế của riêng họ. Tuy nhiên, các giới chức Mỹ cho biết TQ sẽ được đón nhận để trở thành một đối tác bất cứ khi nào họ nghĩ rằng đã tới lúc thích hợp để làm như vậy. Những người ủng hiệp ước không chống đối sự tham gia của Bắc Kinh. Họ nói nếu TQ tham gia hiệp ước, thì tiêu chuẩn thương mại công bằng hơn sẽ được áp dụng cho các nền kinh tế lớn nhất thế giới. – VOA 6/10/15

Thủ tướng Nhật Shinzo Abe hôm 6/10/15 tuyên bố thỏa thuận thương mại TPP sẽ có ý nghĩa chiến lược nếu Trung Quốc tham gia trong tương lai. Ông bày tỏ hy vọng TQ sẽ gia nhập hiệp định và nói rằng “Nó sẽ đóng góp vào an ninh của quốc gia chúng tôi và bình ổn khu vực ở châu Á-Thái Bình Dương, và sẽ có ý nghĩa chiến lược quan trọng nếu TQ gia nhập hệ thống trong tương lai”. – BBC 6/10/15

Theo báo Economist 30/5/15 (http://t.co/cek065XGpw) các chuyên gia kinh tế Peter Petri, Michael Plummer và Fan Zhai, của viện nghiên cứu East-West Centre, tiên đoán rằng TPP sẽ nâng GDP của 12 nước lên $285 tỷ đôla hay chỉ 0.9% năm 2025. Còn các kinh tế gia Dan Ciuriak và Jingliang Xiao trong nghiên cứu cho viện C.D. Howe Institute của Canada thì tiên đoán chỉ tăng $74 tỷ GDP cho 12 nước năm 2035 hay 0.21% trên lằn tiên đoán căn bản.

Hầu như tất cả các nghiên cứu đều đồng ý rằng yếu điểm của TPP là không đủ lớn, nhất là việc không có TQ là một mất mát lớn. Nghiên cứu Petri kết luận rằng nếu có thêm TQ, và luật không quá cứng với quốc doanh cũng như sản phẩm trí tuệ thì TPP sẽ nâng lợi nhuận của 12 nước ban đầu lên $760 tỷ, hơn gấp đôi con số $285 tỷ.

HK trở nên đế quốc là do HK có máu xanh về kinh tế, cho nên TPP là để phục vụ kinh tế HK trong thế kỷ 21, chứ không phải để bao vây hay tấn công TQ bằng kinh tế.

Chính trị của HK là vệ tinh của kinh tế, cho nên nó sẽ thay đổi sao cho phù hợp với quyền lợi kinh tế của HK. Với quán tính này, cơ hội HK chiến tranh với một cường quốc quân sự dễ xảy ra hơn so với một cường quốc kinh tế. TQ biết rõ điều này để không gây chiến với HK, nhưng sẵn sàng cho chiến tranh cục bộ ở địa phương.

HK cần TQ chia xẽ các gánh nặng thế giới như biến đổi khí hậu, kiểm soát ô nhiễm, hạn chế việc phổ biến vũ khí hạt nhân, chống khủng bố, ngăn ngừa dịch bệnh, tham gia lính mũ xanh gìn giữ hoà bình Liên Hiệp Quốc, chống hải tặc ở vùng biển ngoài khơi vùng Sừng Phi châu, giúp chận đứng đà lây lan của dịch Ebola, xây dựng cơ sở hạ tầng ở các nước chậm tiến… cho nên sẵn sàng thương lượng và tương nhượng TQ những gì không lớn cho quyền lợi HK (nhưng lớn đối với các nước ở vùng miền trực tiếp liên quan).

Trong cuộc họp báo hồi đầu tháng 11/2015, Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á Thái Bình Dương, bà Susan Thornton, nói: “…các quyền lợi của Hoa Kỳ và Trung Quốc ở Phi châu rất phù hợp với nhau. Cả hai nước chúng tôi đều muốn thấy phát triển kinh tế và ổn định chính trị và hoà bình ở châu lục này.” Dựa trên các số liệu kinh tế, thì Trung Quốc đã giành được sự thắng thế HK ở Phi Châu. – VOA 11/11/15 (bit.ly/1M7jSsP)

Chủ tịch Uỷ ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, nghị sĩ John McCain vừa yêu cầu bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter công bố rõ ràng các mục tiêu của chuyến tuần tra của khu trục hạm USS Lassen trong phạm vi 12 hải lý chung quanh Đá Subi hồi tháng 10/2015, vì thực tế không như những gì mà hành pháp loan báo. – RFI 11/11/15 (www.rfi.my/1kpDsrk)

Khi tiến vào bên trong vùng 12 hải lý quanh Đá Subi, khu trục hạm Lasen trong thực tế đã cố tránh những hành động có khả năng gây căng thẳng với TQ. Theo Reuters, một quan chức Mỹ giấu tên hôm 6/11/15 giải thích: “Chúng tôi muốn khẳng định quyền của mình theo luật pháp quốc tế, nhưng không đến mức ‘chọc vào mắt’ Trung Quốc, hoặc vào chỗ nào đó có thể làm cho tình hình leo thang một cách không cần thiết”. Nhân vật này nói cụ thể là tàu Lassen đã tắt hệ thống radar điều khiển hỏa lực và không tiến hành bất kỳ hoạt động quân sự nào trong thời gian đó, bao gồm cả việc cho trực thăng lên xuống hay tập huấn quân sự.

Theo nhiều chuyên gia, cách làm này có thể bị cho là mặc nhiên công nhận các yêu sách lãnh hải 12 hải lý chung quanh Subi và các đảo nhân tạo của TQ. Hạm trưởng của tàu Lassen, ông Robert C. Francis Jr, hôm 5/11 đã cho báo giới biết là tàu đã di chuyển ở khu vực cách Đá Subi từ 6 đến 7 hải lý (khoảng 11 kilomét), trong một hoạt động vừa là tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải, vừa là “quá cảnh”.

Theo các chuyên gia phân tích, chiếc Lassen đi chẳng khác gì việc theo đúng thủ tục “đi qua vô hại” (innocent passage), được áp dụng khi một chiến hạm tiến vào lãnh hải của một nước. Hành động như vậy của chiến hạm Mỹ sẽ củng cố thay vì thách thức yêu sách chủ quyền 12 hải lý của TQ.

Giáo sư Julian Ku về luật Hiến pháp tại Đại học Hofstra, trên blog Lawfare, cho rằng sở dĩ Hải quân Mỹ đã chọn hình thức tuần tra yếu nhất, đó là vì theo yêu cầu của Nhà Trắng.

Theo chuyên gia này, đây là một việc làm tai hại: “Khi hạn chế hoạt động của tàu USS Lassen ở mức ‘đi qua vô hại’, Mỹ đã mặc nhiên công nhận rằng TQ được quyền quy định vùng lãnh hải 12 hải lý xung quanh đảo nhân tạo là Subi”. – RFI 8/11/15 (www.rfi.my/1ROJb4t)

Chính vì đi như vậy cho nên Hạm trường Francis nói ông không hề cảm thấy bị đe dọa và các binh sĩ hải quân Mỹ thường xuyên gọi điện cho phía TQ để nói chuyện thân mật với nhau. Ông thuật lại một cuộc nói chuyện “Này, thứ bảy này các anh làm gì. Tụi tôi ăn pizza và cánh gà. Còn các anh ăn gì? Chúng tôi cũng đang chuẩn bị mừng lễ Halloween.” Ông cũng cho biết lính TQ, nói tiếng Anh, đã kể chuyện về gia đình của họ và những nơi họ đã ghé qua; và trước khi ngưng bám theo tàu Mỹ, lính TQ đã chúc lính Mỹ “một hành trình tốt đẹp” và “hẹn gặp lại.” – VOA 7/11/15

Hôm 7/11/15 Hải quân HK và TQ đã cùng nhau tập trận chung trên Đại Tây Dương, ngoài khơi Florida, nhân dịp chiến hạm TQ ghé cảng Jacksonville ở Florida. Trong cùng thời điểm, theo AFP, tướng Phòng Phong Huy (Fang Fenghui), Tổng Tham mưu trưởng Quân đội TQ đã ghé Djibouti hội kiến với Tổng thống Ismail Omar Guelleh. Theo trang mạng chính thức của Quân đội TQ, ông Phòng Phong Huy đã nói với Tổng thống Djibouti rằng TQ sẵn sàng “đẩy mạnh công cuộc hợp tác thực tế giữa chính quyền và quân đội hai nước”.

AFP nói rằng Quân đội TQ đang mở rộng tầm hoạt động ra quốc tế, và hồi tháng Năm 2015, Tổng thống Djibouti đã tiết lộ rằng “các cuộc thảo luận đang được tiến hành” với TQ về việc cho Bắc Kinh xây dựng một căn cứ quân sự ở quốc gia nhỏ bé vùng Sừng châu Phi này nhưng lại ở ngay lối vào Hồng Hải và qua đó là Kênh đào Suez. Tổng thống Djibouti đã khẳng định với AFP rằng sự hiện diện của Bắc Kinh sẽ được “hoan nghênh”.

Việc TQ xây dựng hay quản lý các hải cảng quanh Ấn Độ Dương đã làm dấy lên lo ngại là TQ đang thiết lập “chuỗi ngọc trai” nhằm khống chế khu vực này. – RFI 10/11/15

TQ đang mạnh dạn trừng lên, HK đi vào Trường Sa một cách rón rén thì các nước khác kể cả Nhật, Úc, Ấn… làm sao dám đi vào, nói gì đến Phi hay VN. Trong tương lai TQ sẽ chiếm thêm các mõm đá còn vô chủ (khoảng 209 mõm) ở Trường Sa và tiếp tục xây thêm đảo nhân tạo, mỗi đảo có vùng nước 12 hải lý chủ quyền chung quanh, tổng hợp các vùng nước chủ quyền thì Trường Sa mất hết, Phi và VN chỉ còn nước bỏ đảo mà đi – trắng tay mất hết.

Bộ trưởng quốc phòng Carter nói việc tái cân bằng an ninh của Mỹ tại Thái Bình Dương không nhằm ngăn chặn bất cứ quốc gia nào: “HK muốn tất cả các nước có cơ hội lớn mạnh vì đây là điều tốt cho vùng này và tốt cho tất cả các nước chúng ta trong đó có Trung Quốc…” – VOA 8/11/15

Ở Phi Châu HK đã thua và chuyển hướng từ cạnh tranh qua hợp tác với TQ. Ở Châu Á-TBD, HK đang nhượng bộ chính trị trước chủ trương “Châu Á của người Á Châu” của TQ. Nhật tuy có quan tâm về Biển Đông, nhưng không nhiều như mọi người đã nghĩ, qua sự kiện tàu Lassen mà hai bộ trưởng quốc phòng và ngoại giao của Nhật dè dặt và tránh né lên tiếng. Còn lại là các quốc gia trong vùng phải biết tự lo.

Việt Nam có tự lo ???