Cải tổ quân đội Trung Quốc làm gia tăng nguy cơ xung đột

Thanh Phương

Phi công Trung Quốc trên chiến đấu cơ phản lực J-10 chuẩn bị bay biểu diễn tại một căn cứ không quân ở Thái Lan ngày24/11/2015Reuters

Kế hoạch cải tổ quân đội Trung Quốc làm gia tăng nguy cơ xung đột với các nước láng giềng và với Hoa Kỳ, nhất là vì các biện pháp cải tổ này trao thêm quyền cho các chỉ huy cấp thấp hơn. Đó là nhận định của trang mạng The Diplomat, trong một bài viết đăng ngày 10/12/2015. Tác giả bài viết là ông Joseph A. Bosco, thuộc Trung tâm vì Lợi ích Quốc gia Center for National Interest ( Hoa Kỳ ) và là cộng sự viên cao cấp của Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược, CSIS.

Kế hoạch cải tổ sâu rộng quân đội Trung Quốc đã được chủ tịch Tập Cận Bình loan báo tại một cuộc họp kín quy tụ hơn 200 quan chức cao cấp của chính phủ và quân đội, kết thúc hôm 26/11/2015.

Trước hết, mục tiêu của cải tổ Quân đội Giải phóng Nhân dân là làm cho lực lượng này hoạt động hiệu quả hơn và trong tư thế sẳn sàng tác chiến hơn, như yêu cầu của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Vào lúc mà Bắc Kinh có những hành động ngày càng cứng rắn hơn nhằm xác quyết chủ quyền của họ trên Biển Đông, tăng cường khả năng cho quân đội sẽ càng thúc đẩy Trung Quốc đi theo hướng này. Đây chính là điều đáng lo ngại cho các nước láng giềng và Hoa Kỳ.

Thứ hai, kế hoạch trao thêm quyền cho các tư lệnh địa phương làm gia tăng nguy cơ tái diễn những sự cố như vụ va chạm trên không giữa máy bay Mỹ và Trung Quốc vào năm 2001, hay các vụ đụng đầu nhau giữa các chiến hạm hai nước trên Biển Đông.

Tác giả bài viết nhắc lại rằng, trong những sự cố kể trên, Bắc Kinh vẫn nói rằng đó là hành động tự ý của cá nhân các hạm trưởng, các phi công hay các tư lệnh địa phương, chứ không là lệnh của cấp cao hơn trong quân đội hay chỉ thị của ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Với việc mở rộng quyền cho các cấp chỉ huy thấp hơn, các vụ va chạm trên không và trên biển sẽ diễn ra nhiều hơn và khi xảy ra những vụ đó, chính quyền ở Bắc Kinh sẽ dễ dàng chối bỏ trách nhiệm, đổ thừa cho các cấp dưới.

Tác giả bài viết, ông Joseph Bosco, cho rằng, trước thái độ phủi tay đó, chính quyền Obama phải nói rõ với Bắc Kinh rằng, giới lãnh đạo Trung Quốc hoàn toàn có quyền tổ chức quân đội theo ý của họ, nhưng họ không thể chối bỏ trách nhiệm kiểm soát và chỉ huy ở cấp quốc gia. Washington cần phải vận động quốc tế ủng hộ lập trường đó, tức là quốc tế không thể chấp nhận cho Bắc Kinh thực hiện chiến lược « trao quyền - chối bỏ ». Nếu không, sẽ không có tàu chiến, máy bay, thương thuyền, tàu cá nào từ các nước khác dám đến gần các vùng biển mà Trung Quốc khẳng định chủ quyền hay các đảo nhân tạo, vì sợ đụng phải các phi công hạm trưởng và tư lệnh địa phương của Trung Quốc.

Khi các vụ đụng khó tránh khỏi đó xảy ra, Bắc Kinh nghĩ rằng Washington sẽ có thái độ tự kềm chế để tránh leo thang quân sự, và như vậy là Trung Quốc sẽ tiếp tục thu lợi mà lại không bị lên án.

Chính vì vậy, theo tác giả bài viết Joseph Bosco, để tiếp tục duy trì sự hiện diện của Mỹ nhằm bảo đảm ổn định khu vực, các chiến hạm hải quân Hoa Kỳ cũng như các thương thuyền phải hành xử quyền tự do hàng hải trong phạm vi 12 hải lý chung quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang xây dựng ở Biển Đông.

Ông Bosco cho rằng chuyến tuần tra của khu trục hạm USS Lassen vào khu vực 12 hải lý nói trên tháng 10 vừa qua đã chưa khẳng định rõ rằng đó là vùng biển quốc tế chiếu theo luật quốc tế và theo Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển. Washington cần sửa chữa sai sót đó khi đối phó với nước cờ chiến lược mới của Bắc Kinh thông qua việc cải tổ quân đội.